NÉN
TÀI NĂNG
Dụ
ngôn mười yến bạc, hoặc nén
bạc, chỉ xuất hiện trong Phúc Âm
theo Thánh Mátthêu và Thánh Luca.
Một dụ ngôn đề cập trách
nhiệm và bổn phận của kiếp
người, đặc biệt đối với
các Kitô hữu. Thú vị với Anh
ngữ gọi là “Parable of Talents”.
Chữ
“talent” có nghĩa là tài năng
hoặc năng khiếu. Talent còn có nghĩa
là đơn vị trọng lượng ngày
xưa, là đơn vị tiền tệ Hy Lạp
cổ đại. Việt ngữ không có
khái niệm liên quan giữa nén bạc
và tài năng. Chúng ta xem lại dụ
ngôn này qua hai bản văn…
Trình
thuật Mt 25:14-30 và Lc 19:12-26 cho biết chuyện
ông chủ sắp đi xa nên ông gọi
đầy tớ đến mà giao phó của
cải mình cho họ. Ông cho người
này năm yến (nén), người kia hai
yến, người khác nữa một yến,
tuỳ
khả năng riêng mỗi người.
Rồi ông ra đi.
Người
đã lãnh năm yến lấy số tiền
ấy đi làm ăn buôn bán, và
gây lời được năm yến khác.
Người đã lãnh hai yến gây
lời được hai yến khác. Còn
người đã lãnh một yến thì
đi đào
lỗ chôn giấu số bạc
của chủ.
Sau
một thời gian lâu dài, ông chủ
đến tính sổ với các đầy
tớ và thanh toán sổ sách với
họ. Người đã lãnh năm yến
tiến lại gần, đưa năm yến
khác. Ông chủ nói khen đầy tớ
này tài
giỏi
và trung
thành.
Được giao ít mà trung thành thì
sẽ được giao nhiều hơn. Người
đã lãnh hai yến cũng tiến lại
gần và đưa hai yến khác. Ông
chủ cũng khen người này tài
giỏi
và trung
thành,
và cũng sẽ được giao nhiều
hơn.
Rồi
người đã lãnh một yến cũng
tiến lại gần, không đưa phần
lời mà còn nói ông chủ là
người
hà khắc,
gặt chỗ không gieo, thu nơi không vãi.
Người này viện cớ là sợ
hãi
nên đem chôn
giấu yến bạc.
Ông chủ nói: “Hỡi
đầy tớ tồi
tệ
và biếng
nhác!
Anh đã biết tôi gặt chỗ không
gieo, thu nơi không vãi, đáng lý
anh phải gởi số bạc của tôi vào
ngân hàng, để khi tôi đến,
tôi thu được cả vốn lẫn lời
chứ!”.
Thế là ông chủ lấy lại yến
bạc khỏi tay hắn mà đưa
cho người đã có mười yến.
Chúa
Giêsu nói rạch ròi: “Ai
đã có thì được
cho thêm
và sẽ có
dư thừa;
còn ai không có thì ngay cái
đang có cũng sẽ bị lấy đi”.
Ai
cũng có chí ít là một tặng
phẩm, có thể có người có
hai hoặc ba tặng phẩm. Tuy nhiên, mọi
tặng phẩm đều bằng nhau. Tất
cả tặng phẩm đều bằng nhau trước
mặt Thiên Chúa.
Chúng bằng nhau về giá trị trong
Nhiệm Thể Đức Kitô. Không
tặng phẩm nào cao hơn hoặc thấp
hơn tặng phẩm khác.
Mỗi tặng phẩm đều góp phần
vào việc thể hiện chức
năng tập thể
của Nhiệm
Thể Đức Kitô.
Nếu một tặng phẩm nào không hoạt
động thì có sự thiếu sót,
khiếm khuyết.
Bất
cứ bạn được trao tặng phẩm
thúc đẩy nào thì vẫn là
tặng
phẩm tốt nhất
mà Thiên Chúa đã trao cho bạn
để hoạt
động theo mục đích của Ngài
trong cuộc sống và để sinh
ích lợi cho những người giao tiếp
với bạn.
Hãy tận hưởng năng khiếu của
mình, hãy sử dụng năng khiếu của
mình để sinh lợi, hãy phát
triển tài năng của mình tối đa
theo Ý Chúa, và hãy ghi nhớ điều
này: “Chúng
ta có là gì thì cũng là hồng
ân Thiên Chúa trao ban cho chúng ta, chúng
ta tạo nên cuộc sống thế nào thì
cũng là tặng phẩm chúng ta dâng
lên Thiên Chúa”.
Thánh
Phêrô nhắc nhở:
“Ơn riêng Thiên Chúa đã
ban, mỗi
người
trong anh em phải
dùng
mà phục
vụ kẻ khác.
Như vậy, anh em mới là những người
khéo quản lý ân huệ thiên hình
vạn trạng của Thiên Chúa” (1
Pr
4:10).
Còn Thánh Phaolô phân tích:
“Chúng ta có những
đặc sủng khác nhau,
tuỳ theo ân sủng Thiên Chúa ban cho
mỗi
người.
Được ơn làm ngôn sứ thì
phải nói sao cho phù hợp với đức
tin. Được ơn phục vụ thì phải
phục vụ. Ai dạy bảo thì cứ dạy
bảo. Ai khuyên răn thì cứ khuyên
răn. Ai phân phát thì phải chân
thành. Ai chủ toạ thì phải có
nhiệt tâm. Ai làm việc bác ái
thì vui vẻ mà làm” (Rm
12:6-8).
Nói
về số mệnh, căn nghiệp, thi hào
Nguyễn Du viết trong Truyện Kiều (Đoạn
trường Tân Thanh, nghĩa là “tiếng
kêu bi ai của tâm hồn tan nát”)
với ý tưởng chứa đựng triết
lý sống thâm thúy:
Ngẫm
hay muôn sự tại trời
Trời
kia đã bắt làm người có
thân
Bắt
phong trần phải phong trần
Cho
thanh cao mới được phần thanh cao
Với
người có niềm tin vào Đức
Giêsu Kitô, đó là Thiên Ý.
Mà quả thật, đó chính là
Thánh Ý Chúa. Ngài muốn sao thì
chúng ta nên vậy. Ngôn sứ Giôna
bướng bỉnh và ương ngạnh cũng
không thoát khỏi “lưới trời
lồng lộng”.
Chắc
chắn “Thiên Chúa không thiên vị
ai” (Lc 20:21; Cv 10:34; Rm 2:11; Ep 6:9). Thật lạ,
cụ Nguyễn Du cũng nhận định tương
tự:
Có
đâu thiên vị người nào
Chữ
tài chữ mệnh dồi dào cả hai
Có
tài mà cậy chi tài
Chữ
tài liền với chữ tai một vần
Có
tài có thể là “cái may”
theo cách nhìn của người đời,
nhưng thật ra cũng chẳng sướng gì.
Tại sao? Vì có tài thì dễ
kiêu ngạo, dễ ảo tưởng, dễ
khinh suất, dễ coi thường người
khác. Thế thì “chết chắc”.
Thiên tài hay thiên tai? Nhân tài hay
nhân tai? Người có tài là người
có “nghiệp chướng”, chắc
chắn phải chịu nhiều gian truân hơn
người bình thường. Cụ Nguyễn
Du tiếp tục chiêm niệm:
Đã
mang lấy nghiệp vào thân
Cũng
đừng trách lẫn trời gần trời
xa
Thiện
căn ở tại lòng ta
Chữ
Tâm kia mới bằng ba chữ Tài
Một
danh nhân đã nói: “Tài
năng thường được tỏa sáng
trong sự im lặng, kém cỏi thường
tự lan tỏa bằng âm thanh”.
Nhưng ký giả Frank Tyger (1929-2011, Hoa Kỳ)
có nhận xét độc đáo: “Một
trong những tài năng lớn lao nhất là
tài nhận ra và phát triển tài
năng ở người khác”.
Vâng, đúng vậy, chỉ có người
giỏi mới chân nhận cái giỏi của
người khác. Còn người tài
“nửa vời” (ảo tưởng hoặc
mạo nhận) sẽ chê bôi, ghen tị,
gièm pha, trù dập,… người có
tài.
Cả
chương 13 trong thư I gởi giáo đoàn
Côrintô, Thánh Phaolô nhấn mạnh:
Dù bạn có hành động theo tặng
phẩm thúc đẩy, tặng phẩm sứ
vụ hoặc tặng phẩm biểu lộ hay
không, nếu bạn không yêu mến Chúa
– tình yêu siêu thoát (agape love)
của Thiên Chúa – thì bạn vẫn
chẳng làm gì cả. Đó là
lời cảnh báo đáng ghi nhớ suốt
đời!
Có
bảy tặng phẩm. Và mỗi chúng ta
đều đã nhận được một
hoặc vài tặng phẩm trong các tặng
phẩm đó. Vậy bạn đã và
đang làm gì với (các) tặng phẩm
đó?
Có
một câu nói của Chúa Giêsu mà
người viết rất thích và thường
dẫn chứng: “Không
có Thầy thì anh em chẳng làm gì
được” (Ga
15:5). Rõ ràng chúng ta có làm
được gì thì cũng là bởi
ơn Chúa, từ khởi sự cho đến
hoàn thành. Đừng
bao giờ ảo tưởng!
Còn nếu chúng ta không làm được
gì là vì Thiên
Chúa không muốn,
có thể sẽ bất lợi cho chính
chúng ta hoặc bất lợi cho người
khác, thế nên Thiên Chúa “khóa
cửa”.
Chắc
chắn tặng phẩm là muối, là men,
thì ai cũng có. Đó là “nén
bạc” mà Chúa Giêsu trao cho mọi
người, không trừ ai: “Chính
anh em là muối cho đời. Nhưng muối
mà nhạt đi thì lấy gì muối
nó cho mặn lại? Nó đã thành
vô dụng thì chỉ còn việc quăng
ra ngoài cho người ta chà đạp
thôi” (Mt
5:13-14).
Cuối
cùng, hãy biết run sợ và nguyền
rủa chính mình nếu không dùng
“nén tài năng” mà sinh lời,
như Thánh Phaolô đã nói: “Khốn
thân tôi nếu tôi không rao giảng
Tin Mừng! Tôi mà tự
ý làm
việc ấy thì mới đáng
Thiên Chúa thưởng công;
còn nếu không
tự ý
thì đó là một
nhiệm vụ
Thiên Chúa giao phó” (1
Cr 9:16-17).
Thánh
Phaolô phân tích: “Một
số cành cây ô-liu đã bị
chặt đi, còn bạn là ô-liu dại
đã được tháp vào đó,
và cùng được hưởng sự
sống dồi dào từ rễ cây ô-liu
chính. Vì thế, bạn đừng
có lên mặt khinh dể
các cành khác” (Rm
11:17-18).
Và chính Chúa Giêsu đã xác
định: “Chẳng
ai có thể nhận được gì mà
không do Trời ban” (Ga
3:27). Thảo nào có lần Ngài đã
dạy: “Khi
đã làm tất cả những gì
theo lệnh phải làm thì hãy nói:
chúng tôi là những đầy
tớ vô dụng,
chúng tôi đã chỉ làm việc
bổn phận đấy thôi” (Lc 17:10).
Hãy
để Chúa Thánh Thần tác động,
và hãy làm theo mọi hướng dẫn
của Ngài để cho Danh Chúa rạng
sáng hơn. Tất cả nhờ Ngài, với
Ngài và trong Ngài!
TRẦM
THIÊN THU
|