HỌC HỎI
PHÚC ÂM CHÚA NHẬT 7
THƯỜNG NIÊN
NĂM A Mt
5,38-48 ( Lm. Cao
Sieu, SJ)
1. Đọc Mt 5,21-48. Đức Giêsu
đã mấy lần đưa ra những
“phản đề” với Luật Môsê?
Trong Mt 5,21-48 Đức Giêsu đưa ra
sáu “phản đề” trước những gì người
Do-thái thường được nghe dạy, dựa trên
Luật Chúa do ông Môsê truyền lại. Các “phản đề”
về giết người (Mt 5,21-26), về ngoại tình
(Mt 5,27-30), về ly dị (Mt 5,31-32), về thề thốt
(Mt 5,33-37), về trả thù (Mt 5,38-42), và về yêu kẻ thù
(Mt 5,43-48). Ta gọi là “phản đề” vì các đoạn
trên đây đều bắt đầu bằng câu: “Anh em
đã nghe Luật dạy (người xưa) rằng… Còn
Thầy, Thầy bảo anh em…” (Mt 5,21.27.31.33.38.43). Các đoạn
trên đây đều trích một câu nào đó trong Cựu Ước,
sau đó mới trình bày lời giáo huấn của Đức
Giêsu. Như thế có thể nói Đức Giêsu đặt
lời giáo huấn của mình lên trên lời dạy của
Môsê. Ngài cho chúng ta hiểu được ý định thâm
sâu của Thiên Chúa, điều mà ông Môsê chưa làm được
vì dân Ítraen lúc đó chưa đủ trình độ (xem Mt
19,3-9). Giáo huấn của Đức Giêsu trong Bài Giảng
Trên Núi không loại bỏ giáo huấn của ông Môsê, nhưng
đòi hỏi hơn (Mt 5,22.44.32) và đi sâu vào nội tâm hơn
(Mt 5,28). Đức Giêsu cho thấy thế nào là sự hoàn
thiện mới, hoàn thiện như Cha trên trời. Sự
hoàn thiện này vượt trên sự hoàn thiện của các
kinh sư và phái Pharisêu (Mt 5,20.48)
2. Đọc Xuất hành 21,23-25; Lêvi 24,20; Đệ nhị luật 19,21. Phải hiểu
câu mắt đền mắt, răng đền răng
như thế nào cho đúng? Có khi nào Luật Cựu Ước
dạy đừng trả thù không? Đọc Lêvi 19,18.
Các sách Xuất hành 21,23-25; Lê vi 24,20 và Đệ
nhị luật 19,21 đều nói đến luật báo thù
(lex talionis), thường được diễn tả bằng
lối nói “mắt đền mắt, răng đền
răng”. Luật này đòi người phạm tội phải
chịu hình phạt tương xứng với thiệt hại
đã gây ra. Luật này nhằm loại bỏ lối báo thù
quá đáng, như được nói đến trong sách Sáng
thế 4,23-24 (gấp 7 hay 70 lần). Như thế luật
này đã có một bước tiến nào đó so với lối
báo thù theo kiểu luật rừng. Tuy nhiên, Cựu Ước
cũng có chỗ đòi không được trả thù đồng
bào của mình (Lêvi 19,18).
3. Đức Giêsu dạy ta có thái độ nào với người
ác? Đọc Mt 5,39a. Ngài nêu ra mấy trường hợp
cụ thể để minh họa? Đọc Mt 5,39b-41.
Thay vì dạy báo thù kẻ ác cho cân xứng,
Đức Giêsu dạy các môn đệ: “anh em đừng
chống cự lại người ác” (Mt 5,39a). Và Ngài đưa
ra ba trường hợp cụ thể để minh họa
cho thái độ “không chống cự” mà Ngài nói đến
(Mt 5,39-41). Trường hợp 1: nếu có ai tát má bên phải,
nghĩa là bị tát bằng mu bàn tay phải, thì anh hãy đưa
má trái. Tát kiểu này được coi là làm nhục hơn
nhiều, nên có thể bị phạt gấp đôi. Trường
hợp 2: nếu có ai muốn kiện để lấy áo
trong, thì anh hãy cho cả áo choàng ngoài. Áo choàng ngoài là áo quan trọng
để giữ ấm, vì thế Luật không cho phép giữ
áo này của người khác qua đêm, nhất là đối
với người nghèo (Xh 22,25-27; Đnl 24,13). Trường
hợp 3: nếu có ai bắt anh đi một dặm, hãy
đi với nó hai dặm. Dưới thời đế quốc
Rôma đô hộ, lính Rôma có quyền ép buộc một người
Do-thái nào đó khiêng vác quân dụng cho mình đi một quãng
đường. Chúng ta không áp dụng giáo huấn của
Đức Giêsu theo nghĩa đen, nhưng phải nắm
được tinh thần Ngài muốn chúng ta sống: ôn
hòa, nhẫn nhục, bất bạo động, qua đó
hóa giải được những tranh chấp, xung đột.
Khi bị một thuộc hạ của thượng tế
tát vào má, Đức Giêsu đã không đưa má kia (Ga
18,22-23).
4. Đọc Mt 5,43. “Yêu người thân cận” là yêu ai?
Đối với người Ítraen, “yêu người
thân cận” (Lv 19,18) thường được hiểu là
yêu đồng bào, người có cùng lãnh thổ, tôn giáo, quốc
gia, ngôn ngữ với mình. Cũng có thể hiểu theo nghĩa
hẹp hơn: người thân cận là người sống
gần mình, người mình tiếp xúc mỗi ngày, người
cùng họ, cùng làng, cùng vùng, với mình. Trong dụ ngôn người
Samaritanô nhân hậu (Lc 10,30-37), Đức Giêsu đã trả
lời câu hỏi ai là người thân cận: người
thân cận là người đã giúp đỡ ai đó trong
cơn hoạn nạn. Khi cứu giúp người bị nạn,
người Samaritanô trở nên người thân cận của
người đó, và biến người đó thành người
thân cận của mình. Như vậy Đức Giêsu đã
mở ra một lối hiểu mới về người
thân cận. Cả người ngoại giáo, cả kẻ
thù cũng có thể thành người thân cận của người
Ítraen.
5. Trong Cựu Ước có chỗ nào dạy hãy ghét kẻ
thù không? Đọc Thánh vịnh 139,21-22; Huấn ca 12,4-7.
Tuy nhiên, Cựu Ước có dạy yêu kẻ thù không?
Đọc Xuất hành 23,4-5; Châm ngôn 24,17; 25,21.
Trong Cựu Ước không có câu nào dạy
phải ghét kẻ thù. Nhưng có nhiều chỗ nói gián tiếp
đến thái độ này (Tv 139,21-22; Huấn ca 12,4-7). Tuy
Cựu Ước không bảo ta phải yêu kẻ thù, nhưng
vẫn khuyên ta nên đối xử tốt với kẻ thù.
Phải giúp đỡ kẻ thù khi nó gặp hoạn nạn
(Xh 23,4-5; Châm ngôn 25,21), và không được vui khi kẻ thù
gục ngã (Châm ngôn 24,17).
6. Vào thời Đức Giêsu, “kẻ thù” thường
được hiểu là ai? Đọc Mt 5,45. Cho biết lý
do Đức Giêsu đưa ra khiến ta phải yêu kẻ
thù.
Vào thời Đức Giêsu, khi nói đến
kẻ thù, người Do-thái hay nghĩ đến kẻ thù
của dân tộc là đế quốc Rôma. Họ đã chiếm
lãnh thổ, bắt đóng thuế, và bách hại dân Do-thái. Dĩ
nhiên kẻ thù cũng có thể là người nào đó
đang làm hại cuộc sống cá nhân hay gia đình của
ta. Trong Mt 5,45, Đức Giêsu đòi ta yêu kẻ thù và cầu
nguyện cho những kẻ bách hại mình. Điều này
thật là khó với sức con người. Làm sao yêu được
quân Rôma đang giày xéo đất nước? Ngài đưa
ra lý do khiến ta yêu kẻ thù: nhờ yêu kẻ thù mà ta trở
nên con cái của Cha trên trời, nên giống Cha là Đấng
rộng rãi, ban mặt trời và mưa cho cả người
tốt lẫn kẻ xấu.
7. Đọc Mt 5,46-47. Đức Giêsu đòi con cái của
Cha trên trời phải vượt lên trên lối cư xử
của ai?
Yêu mến kẻ không yêu mến mình, chào hỏi
những kẻ không phải là anh em của mình: đó là
điều Đức Giêsu đòi hỏi người môn
đệ. Như thế họ mới sống công chính hơn
những người thu thuế và dân ngoại (Mt 5,46-47).
Đây là hai hạng người bị người Do-thái
coi khinh. Trước đây, Đức Giêsu còn đòi hỏi
môn đệ phải công chính hơn các kinh sư và những
người Pharisêu (Mt 5,20). Đây là hai hạng người
được kính trọng về học thức, đạo
đức và vị thế trong xã hội Do-thái thời bấy
giờ.
8. Đọc Mt 5,48. Phải làm sao để trở nên hoàn
thiện như Chúa Giêsu muốn? Đọc Lêvi 19,2.
Mát-thêu 5,48 là câu tóm tắt những lời
giáo huấn trong 6 phản đề (Mt 5,21-47). Trong Cựu Ước,
Thiên Chúa mời dân Ítraen: “Hãy nên thánh, vì Ta, ĐỨC CHÚA,
Thiên Chúa của ngươi, Ta là thánh” (Lv 19,2). Nên thánh ở
đây thường được hiểu là xa tránh tội,
tội nhân, dân ngoại… Còn Đức Giêsu lại mời các
môn đệ bắt chước Thiên Chúa Cha bằng cách nên
hoàn thiện trong tình yêu, đưa thật nhiều tình yêu
vào mọi tương quan với tha nhân, bất kể họ
là ai.
GỢI Ý SUY NIỆM: Con người chúng ta thích trả
thù, thích dùng bạo lực để chống lại bạo
lực, và tin rằng muốn có hòa bình thì phải chuẩn
bị chiến tranh. Lời Chúa hôm nay có làm bạn bị sốc
không? Đọc 1 Phêrô 2,21-24 và Rm 12,14.19-21.
|