Chuyện
MIỆNG LƯỠI
Cái
lưỡi chỉ là một miếng thịt
nhỏ ở trong cái miệng, thế mà
bao thứ rắc rối xảy ra trên thế
gian này chỉ vì… nó!
Có
Lưỡi nên có Lời. Một hệ lụy
tất yếu. Có thể nói tắt: Lưỡi
là Lời. Chúa Giêsu cho biết nguy cơ
liên quan lưỡi – lời: “Đến
Ngày phán xét, người ta sẽ PHẢI
TRẢ LỜI về MỌI ĐIỀU VÔ ÍCH
mình đã nói. Vì nhờ LỜI
NÓI của anh mà anh sẽ được
TRẮNG ÁN; và cũng tại LỜI NÓI
của anh mà anh sẽ BỊ KẾT ÁN”
(Mt 12:36-36). Có đầy mới tràn. Nghĩ
sao nói vậy. Và điều đó
sinh ra cái mà người ta gọi là
Nhân – Quả.
Đáng
sợ thật, đừng tưởng lời nói
theo gió bay hoặc nghe tai này qua tai kia! Thật
vậy, từ ngàn xưa, Kinh Thánh đã
nói về hệ lụy của lời nói:
“Người
ăn nói tử tế sẽ được
bao điều tốt đẹp, mỗi người
sẽ lãnh hậu quả việc mình làm”
(Cn 12:14).
Về
khoa học, lưỡi là cơ quan vị
giác nằm trong khoang miệng của động
vật có xương sống. Ở động
vật có vú, lưỡi là
khối cơ vân chắc, phủ ngoài bằng
lớp biểu bì phân lớp, phía dưới
là lớp mô liên kết. Mặt
trên lưỡi có nhiều nhú
cảm giác (chồi cảm giác).
Mặt lưỡi chia thành một số
vùng tương ứng với khả năng
cảm giác và vị giác khác
nhau. Lưỡi mềm, không xương, chuyển
động bằng các cơ, có khả
năng uốn dẻo linh hoạt. Lưỡi có
chức năng rất quan trọng trong việc ăn
uống và nói năng. Khi ăn
uống, lưỡi nhận rồi đảo
và đưa thức ăn vào bụng. Lưỡi là
bộ phận cảm nhận vị giác, giúp
con người cảm nhận được các
vị khác nhau của thức ăn: : ngọt,
mặn, chua, cay, đắng,... Khi nói, lưỡi là
cơ quan cấu âm. Để phát ra một
tiếng hoặc âm tiết, người ta phải
kết hợp việc sử dụng lưỡi
với các bộ phận trong miệng như
răng, môi, ngạc, dây thanh,… Lưỡi có
vai trò tạo ra sức cản luồng không
khí thoát ra từ họng để phát
ra các âm thanh.
Bởi
vì lưỡi có đặc điểm và
chức năng như vậy, nên trong quan niệm
văn hóa truyền thống, lưỡi biểu
hiện cho lời ăn tiếng nói của con
người. Từ điển Biểu tượng
Văn hóa Thế giới cho rằng lưỡi là
biểu tượng của sự hình thành,
tạo nên lời nói, và là nguồn
gốc của lời nói. Trong Anh ngữ, “tiếng
mẹ đẻ” được thể hiện
bằng từ ngữ mother-tongue (trong đó có
chữ “tongue” nghĩa là “cái lưỡi”).
Người ta dùng thành ngữ “Keep
your tongue” với ý nghĩa là “giữ
mồm, giữ miệng”, ý nói phải
thận trọng lời ăn tiếng nói.
Trong Việt ngữ cũng có những cách
nói tương tự, khuyên người ta
phải “uốn lưỡi bảy lần
trước khi nói”, nếu nói lung
tung sẽ bị “đánh cho gãy
lưỡi” hoặc bị “cắt
lưỡi”.
Chuyện
xưa kể rằng, khi đến thăm người
thầy Phương Dung đang ốm nặng, Lão
Tử đã trả lời rất đúng
ý thầy về cái răng và cái lưỡi:
“Sở
dĩ lưỡi còn là vì lưỡi mềm,
còn răng rụng vì răng cứng”.
Đạo lý này không chỉ đúng
với răng và lưỡi mà còn
ứng với mọi việc trong thiên hạ.
Triết lý phương Đông đề
cao tính linh hoạt, tùy cơ ứng biến.
Sống không cứng nhắc, khéo lựa
theo tính chất sự việc mà ứng
xử sao cho có hiệu quả, “lạt
mềm buộc chặt” còn hơn là
cứ khư khư giữ đúng nguyên
tắc.
Thật
không đơn giản chút nào! Chuyện
nhỏ mà không hề nhỏ. Cách sống
tốt hay xấu cũng ảnh hưởng bởi
cái lưỡi. Đối với Kitô hữu,
càng cần thiết hơn là phải hằng
ngày cầu nguyện: “Lạy
Chúa, xin canh giữ MIỆNG con, và trông
chừng LƯỠI con”
(Tv 141:3).
Chuyện
kể rằng có hai người hàng xóm,
họ đều là những người bình
thường, nghĩa là họ được
Chúa ban cho miệng lưỡi bình thường
như nhau, không chút gì khuyết tật,
nhưng cách sử dụng miệng lưỡi
lại khác nhau.
Một
người chẳng mấy khi không to tiếng.
Lúc thì la con mắng cháu bằng giọng
điệu oang oang và hằn học, lúc
thì “đôi co” với chồng.
Không chỉ vậy, có lúc còn mở
máy hát inh ỏi, bất kể trưa hay
tối, những lúc mà mọi người
cần sự tĩnh lặng, thư giãn tâm
hồn sau những giờ lao động, vất vả
ngược xuôi trong thời buổi kinh tế
thị trường ngày nay.
Một
người ít khi nghe tiếng nói. Sáng
đi sớm, tối về trễ. Cuộc sống
khá lam lũ, nhưng đêm đêm lại
quây quần gia đình vui vẻ, cùng
nhau xem lại điều gì đúng hay
sai, để cùng rút kinh nghiệm và
giúp nhau hoàn thiện hơn. Gia đình
họ nghèo vật chất nhưng giàu
tình yêu thương. Cuộc đời
lặng của con người ấy vẫn thực
sự toát ra hơi ấm của ân nghĩa
và tin yêu.
Con
người hữu hạn và mặc nhiều
yếu đuối. Vì bất túc nên
ai cũng miệt mài đi tìm hạnh
phúc. Tốt cũng cái lưỡi, xấu
cũng cái lưỡi. Vượt qua “cái
tôi” tưởng chừng đơn giản
mà lại quá nhiêu khê! Quả thật,
“cái tôi là đáng ghét”
(Pascal), và “chiến thắng một đạo
quân còn dễ hơn chiến thắng chính
mình” (Napoléon).
Ai
cũng biết “đời là khổ”
mà vẫn cứ “vô tình” làm
khổ nhau thêm mãi, khổ cả tinh thần
và khổ cả thể lý vì những
bất công xã hội, lườm nguýt,
mỉa mai, chỉ trích, trù dập, lọc
lừa,… Thắng không tự cao, thua không
điên đảo, đó mới là
phong cách cao thượng của đấng
trượng phu và quân tử.
Cuộc
sống cần lắm những giây phút
tĩnh lặng, những “khoảng riêng”
không thể thiếu, để suy tư và
cầu nguyện. Chúa Giêsu thường
xuyên cầu nguyện, Ngài tìm nơi
thanh vắng để cầu nguyện trong lúc
người khác còn ngủ ngon. Những
“khoảng lặng tâm hồn” đó
sẽ tăng lực cho chúng ta đủ sức
đối mặt với mọi gian khổ ở
thế gian này. Trong khoảng sa mạc tâm
hồn đó sẽ giúp chúng ta hoàn
thiện dần dần theo ý muốn của
Thiên Chúa, đồng thời khoảng lặng
đó cũng là những Tia X tâm linh
soi thấu linh hồn để chẩn đoán
tâm bệnh của chúng ta, nhờ đó
mà khả dĩ kịp chấn chỉnh.
Cả
hai người hàng xóm kia đều có
điều để chúng ta học hỏi:
NÊN LÀM hoặc NÊN TRÁNH. Con người
trần tục yếu đuối lắm, thế
nên đã bao lần chúng ta cứ cố
gắng đứng dậy, bước đi, rồi
lại quỵ ngã. Chúng ta lại gượng
dậy, và lại ngã… chẳng khác
gì đứa trẻ tập tễnh đi.
Không có Chúa thì chúng ta chẳng
làm được gì (Ga 15:5b), vì thế
mà chúng ta cần Chúa Giêsu hơn
bao giờ hết: “Lạy
Chúa Giêsu, xin ngự đến!”
(Kh 22:20b).
Một
người dùng cái lưỡi để
nói lời không hay, một người dùng
cái lưỡi để chia vui sẻ buồn.
Còn bạn và tôi, chúng ta sử
dụng cái lưỡi để làm gì?
Khích
bác, chê bai, nói hành, chửi thề,…
là cách quá dễ! Nhưng nói
ngọt, nói nhẹ, nói lời động
viên, nói lời yêu thương,…
thì không dễ chút nào! Quả
thật, nói là một nghệ thuật. Ca
dao Việt Nam có câu: “Lời
nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời
mà nói cho vừa lòng nhau”.
Tuy
nhiên, hãy phân biệt điều này:
“Ít
nói không phải là nói ít, mà
là đừng nói những điều vô
ích”
(Thánh François de Sales, 1567-1622, Pháp). Cũng
không thể giả vờ nói hay, nói
lấy lòng, gọi là “nói đãi
bôi” (đúng ra là “đãi
môi” nhưng người ta đọc trại
thành “đãi bôi”), bởi vì
“Thiên Chúa là Đấng thấu
suốt mọi sự” (1
Sbn 28:9b;
Gđt 8:14; Et 5:1; 2 Mcb 7:35; 2 Mcb 9:5; 2 Mcb 12:22; 2 Mcb
15:2; G 28:27; Tv 139:2; Cn 16:2; Cn 21:2; Cn 24:12; Kn 1:6; Kn 7:23;
Hc 23:19; Hc 42:20; Gr 11:20; Gr 20:12; 1
Cr 2:10; 1
Cr 12:4-6; 1
Ga 3:20). Thật vậy, chúng ta không thể
giấu Ngài, mặc dù chúng ta có
thể giấu người trần gian. Hãy
nhận thức điều đó để
giữ gìn lời nói, và thân thưa
với Chúa: “Miệng
lưỡi con chưa thốt nên lời, lạy
Chúa, Ngài đã am tường hết”
(Tv 139:4). Cẩn tắc vô ưu, tiền nhân
nói rất chí lý!
Lòng
đầy thì trào ra miệng. Đầy
cái tốt thì nói lời tốt, đầy
cái xấu thì nói lời xấu. Đó
là lẽ tất nhiên, không chi lạ!
Nói về miệng lưỡi của ác
nhân, Kinh Thánh so sánh: “Môi
miệng chúng chẳng có gì thành
thật, lòng dạ đầy chước độc
mưu thâm. Cửa họng chúng như nấm
mồ mở rộng, khéo đẩy đưa
ba tấc lưỡi phỉnh phờ”
(Tv 5:10). Họ ỷ mình, cậy thế, dựa
quyền nên kiêu ngạo: “Sức
mạnh ta là ba tấc lưỡi, với môi
mép này, ai làm chủ được
ta?”
(Tv 12:5).
Người
ta ai cũng có “máu nổ”. Người
tốt thì “chảnh” vì cái
hay của mình, người xấu thì
“khoe tội ác, suốt ngày tính
kế hại người, chuyên lừa đảo,
lưỡi như dao sắc bén, ưa điều
dữ hơn điều lành, chuộng điều
gian dối hơn sự thật, thích nói
toàn lời độc ác, miệng lưỡi
điêu ngoa” (Tv 52:3-6). Hậu quả thế
nào? Dĩ nhiên sẽ là hệ lụy
tất yếu: “Chúa
Trời sẽ tiêu diệt ngươi vĩnh
viễn, lượm ngươi đi, đem vất
khỏi lều, và bứng gốc khỏi nơi
dương thế”
(Tv 52:7).
Còn
người tốt, các chính nhân đúng
nghĩa thì họ chỉ nói điều
hay lẽ phải, có lợi cho tha nhân:
“Miệng
người công chính niệm lẽ khôn
ngoan, và lưỡi họ nói lên điều
chính trực”
(Tv 37:30). Họ ưa nói về Chúa và
thích nói với Chúa, họ luôn sợ
làm phật ý người khác nên
họ luôn tâm nguyện: “Nghe
trong mình nung nấu tự tâm can, càng
nghĩ ngợi, lửa càng bừng cháy,
miệng lưỡi tôi phải thốt nên
lời: Lạy Chúa, xin dạy cho con biết:
sống con chung cuộc thế nào, ngày
tháng con đếm được mấy mươi,
để hiểu rằng kiếp phù du là
thế”
(Tv 39:4-5).
Rau
nào sâu nấy, thầy nào tớ nấy,
cha nào con nấy. Đó là hệ lụy
tất yếu. Chúa Giêsu đã nói
rạch ròi với người Do Thái: “Cây
mà tốt thì quả cũng tốt; cây
mà sâu thì quả cũng sâu, vì
xem quả thì biết cây. Loài rắn
độc kia, xấu như các người
thì làm sao nói điều tốt được?
Vì lòng có đầy, miệng mới
nói ra. Người tốt thì rút cái
tốt từ kho tàng tốt của mình;
kẻ xấu thì rút cái xấu từ
kho tàng xấu của mình”
(Mt 12:33-35). Tất nhiên Ngài cũng khuyến
cáo mỗi chúng ta đấy!
Chúa
Giêsu minh định: “Lòng
có ĐẦY, miệng mới NÓI ra”
(Lc 6:45). Tu thân trước tiên rồi mới
có thể tề gia hoặc trị quốc, và
rồi mới có thể bình thiên hạ.
Chấn chỉnh trước tiên từ nội
tại: “Anh
em hãy từ bỏ mọi thứ gian ác,
mọi điều xảo trá, giả hình
và ghen tương cùng mọi LỜI NÓI
xấu gièm pha”
(1 P2 2:1). Về tác hại của cái lưỡi,
Thánh Giacôbê khuyến cáo: “Cái
lưỡi cũng là một ngọn lửa,
là cả một thế giới của sự
ác. Cái lưỡi có một vị
trí giữa các bộ phận của thân
thể chúng ta, nó làm cho toàn thân
bị ô nhiễm, đốt cháy bánh
xe cuộc đời, vì chính nó bị
lửa hoả ngục đốt cháy”
(Gc 3:6).
Kinh
Thánh đã xác định: “Vinh
hay nhục đều ở lời nói cả,
và cái lưỡi chính là mối
hoạ cho con người”
(Hc 5:13). Thánh Faustina cũng đề cập hệ
lụy của cái lưỡi: “Những
sai lỗi của CÁI LƯỠI thật kinh
hồn. Linh hồn sẽ KHÔNG đạt đến
sự thánh thiện nếu KHÔNG CANH PHÒNG
CÁI LƯỠI của mình”
(Nhật Ký, số 92).
Kinh
Thánh nói về cái lưỡi khá
nhiều. Sách Châm Ngôn xác định:
“Có
sáu điều làm Đức Chúa gớm
ghét, có bảy điều khiến Người
ghê tởm: Mắt kiêu kỳ, LƯỠI
ĐIÊU NGOA, tay đổ máu người
vô tội, lòng mưu tính những
chuyện xấu xa, chân mau mắn chạy đi
làm điều dữ, kẻ làm chứng
gian thốt ra lời dối trá, người
gieo xung khắc giữa anh em”
(Cn 6:16-19). Thánh Vịnh gia cho biết: “Chúng
mài LƯỠI nhọn như lưỡi rắn,
chứa đầy mồm nọc độc hổ
mang”
(Tv 140:4). Sách Huấn Ca so sánh: “Không
nọc độc nào như nọc độc
của loài rắn. Không cơn giận nào
bằng cơn giận của kẻ thù”
(Hc 25:15). Thật đáng sợ, bởi vì
LƯỠI NGƯỜI có khác chi LƯỠI
RẮN đâu?
Người
ta thật chí lý khi nói “giết
người không cần gươm”. Thật
vậy, Thánh Vịnh gia cũng nói rằng
“ba hoa sùi bọt mép, lưỡi kiếm
ở đầu môi” (Tv 59:8). Ôi, thật
nguy hiểm! Thế thì phải mau khẩn khoản
thân thưa: “Xin
đừng cất khỏi miệng con lời chân
lý, vì quyết định của Ngài,
con vẫn cậy trông”
(Tv 119:43). Đồng thời hãy noi gương
Đức Mẹ về cách giữ mồm giữ
miệng, vì Đức Mẹ chỉ nghe biết
và ghi nhớ mọi điều (Lc 2:51).
Nói
là gieo, nghe là gặt, im lặng là kho
báu. Người ta đưa ra “thất
giới” của người thông minh thế
này:
1.
Không nói LỜI CHÁN NẢN, làm
nhụt nhuệ khí.
2.
Không nói LỜI TỨC GIẬN.
3.
Không nói LỜI PHÀN NÀN, oán
trách.
4.
Không nói LỜI LÀM TỔN HẠI NGƯỜI
KHÁC.
5.
Không nói LỜI KHOE KHOANG.
6.
Không nói LỜI DỐI TRÁ.
7.
Không nói LỜI TIẾT LỘ BÍ MẬT.
Để
tạm kết, chúng ta cùng nghe Kinh Thánh
nói về cái lợi và cái hại
của miệng lưỡi và lời nói:
1.
“Giữ mồm giữ miệng là BẢO
TOÀN mạng sống, khua môi múa mép
ắt sẽ phải THIỆT THÂN” (Cn 13:3).
2.
“MIỆNG kẻ dại có mầm kiêu
ngạo, MÔI người khôn bảo vệ
người khôn” (Cn 14:3).
3.
“Hãy giữ mình, chớ kêu ca vô
ích, GIỮ miệng lưỡi, ĐỪNG
nói xấu gièm pha. Nói chùng nói
lén luôn gây hậu quả, ăn gian nói
dối giết hại linh hồn” (Kn 1:11).
4.
“Nếu ai KHÔNG vấp phạm trong LỜI
NÓI thì đó là NGƯỜI HOÀN
HẢO” (Gc 3:2).
TRẦM
THIÊN THU
Chiều
Mùa Vọng, 13-12-2017
|