Mẹ Maria, Đấng duy nhất
được lãnh nhận ơn Tiền Cứu Rỗi (5)
(Tiếp theo
& hết)
5.3. Định tín được công bố năm 1950
Nếu
chúng ta biết đem áp dụng các nhân đức
gương mẫu của Mẹ Maria vào trong cuộc sống
của mình, chúng ta sẽ cảm nghiệm được rằng
Mẹ Maria vẫn còn luôn sống động và chính trong cuộc
sống ngày hôm nay Mẹ là Đấng đưa đường
dẫn lối cho chúng ta tìm gặp được nguồn
sống đích thực.
Vì thế, chúng ta hãy luôn hết lòng tôn sùng, cảm mến và
biết ơn Mẹ. Bởi vì tất cả những ai biết
đầy lòng tin tưởng chạy đến núp bóng Mẹ
và cùng Mẹ đồng hành thì không lo phải lạc
đường, nhưng luôn bước đi trên chính lộ,
trên con đường dẫn về cùng Đức Kitô một
cách chắc chắn, mau mắn và ngắn gọn nhất,
Đấng đã quả quyết với mỗi người
trong chúng ta: Người „là đường, là sự thật
và là sự sống“ (Ga 14,6).
Trong thế kỷ
XX đã có hàng ngàn hàng vạn thư thỉnh nguyện của
các tín hữu thuộc đủ mọi giai cấp và thành
phần trong khắp Giáo Hội gửi đến Đức
Giáo Hoàng, xin công bố sự xác tín đức tin của họ
về sự thật Đức Mẹ được lên
trời cả hồn lẫn xác thành tín điều. Dĩ
nhiên, bên cạnh đó cũng có một số thành phần
khác trong Giáo Hội đã bày tỏ ý kiến dè dặt và
thân trọng của họ trong việc công bố thành tín
điều này, và lý do chính mà họ luôn nêu ra vẫn là thiếu
nền tảng rõ ràng trong Kinh Thánh.
Vào ngày 1.5.1946,
Đức Giáo Hoàng Piô XII đã xin tất cả các Giám Mục
trên khắp thế giới cho biết ý kiến của các
ngài đúng theo lương tâm của mình về câu hỏi:
đồng ý hay không đồng ý việc công bố sự
xác tín „Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời“ thành tín
điều?
Và qua sự phản
hồi hoàn toàn tích cực của đa số các Giám Mục
trong toàn Giáo Hội, Đức Thánh Cha đã ban hành ngày
1.11.1950 Tông Hiến „Munificentissimus Deus“(1) về việc công
bố chân lý đức tin „Đức Mẹ Hồn Xác
Lên Trời“ thành tín điều. Nội dung thật sự
của định tín được cô đọng trong những
dòng sau đây: „Đây là một chân lý đức tin
được Thiên Chúa mặc khải, đó là Đức
Maria, Mẹ Thiên Chúa, vô nhiễm thai và trọn đời
đồng trinh, sau khi hoàn tất cuộc sống trần
thế của Mẹ, đã được đưa về
hưởng vinh quang Nước Trời cả hồn lẫn
xác“ (2).
Theo ý Đức
Giáo Hoàng thì việc công bố tín điều „Đức
Mẹ Hồn Xác Lên Trời“ là nhằm mục đích „tôn
vinh Thiên Chúa Toàn Năng“ và „ca tụng sự vinh quang của
Con Một Người“. Và tất nhiên, việc công bố
tín điều cũng góp phần „làm tăng sự vinh hiển
của Mẹ Thiên Chúa cao cả“ và làm cho toàn thể Giáo
Hội được vui mừng. Thực ra, niềm xác
tín về sự hoàn tất trọn vẹn của Mẹ
Maria trong vinh quang Nước Trời, tức Mẹ
được đưa về Thiên đàng cả hồn
lẫn xác, vốn đã được ăn sâu trong đức
tin của Giáo Hội từ bao thế kỷ qua. Như thế,
việc công bố tín điều „Đức Mẹ Hồn
Xác Lên Trời“ không phải nhằm mục đích nhấn
mạnh sự quyết định của Giáo Hội về
một vấn đề thần học đầy tranh
cãi, nhưng trên hết là bày tỏ lòng tôn sùng và sự ca tụng
của Giáo Hội đối với Mẹ Maria.
5.4. Địa vị ưu tiên của khúc
ca tụng
Theo giáo sư
Joseph Ratzinger, nguồn gốc, sức mạnh và mục
đích của tín điều „Đức Mẹ Hồn
Xác Lên Trời“ là bày tỏ sự tôn sùng và vinh danh. Điều
mà Giáo Hội Đông phương đã long trọng cử
hành trong lễ nghi phụng vụ để tôn vinh Mẹ
Maria, thì hoàn toàn được gói ghém trọng vẹn trong
tín điều „Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời“,
„có thể nói được rằng đây là một hình
thức trọng thể của thánh thi ca tụng và nhất
là người ta phải hiểu rằng tín điều là
một tác động vinh danh“ Mẹ
Maria(3). Tín điều này là một sự biểu lộ
lòng sùng kính cao độ đối với Mẹ Thiên Chúa:
„Lòng tôn sùng dành cho Mẹ, Đấng vẫn sống; Đấng
đã về ở trong nhà của mình; Đấng đã thực
sự đạt tới mục đích ở bên kia sự
chết“ (4).
Thật vậy,
trước hết tín điều Assumpta là một tác động
tôn vinh mà Giáo Hội dành cho Mẹ Maria, Đấng luôn sống
đẹp lòng Thiên Chúa (x. Lc 1,30) và là Đấng luôn tin
tưởng vào tất cả những lời Thiên Chúa phán hứa
(x. Lc 1,45), và vì thế nơi Mẹ phải được
hiện thực một cách trọng vẹn và hoàn hảo nhất
mục đích của người môn đệ Đức
Kitô, tức luôn được ở bên Người trong
vinh quang bất diệt (x. Ga 12,26; 17,24). Dĩ nhiên, sự
hoàn tất cuộc sống trần thế của Mẹ
Maria trong vinh quang Nước Trời phải được
hiểu là ngoài đặc ân Thiên Chúa thương ban cho Mẹ,
còn do sự cộng tác trọn vẹn của Mẹ trong
công cuộc cứu chuộc của Đức Kitô hơn bất
cứ ai khác. Vâng, mục đích tối hậu mà Mẹ
Maria đã đạt tới là hiệu quả của sự
đồng công cứu chuộc của Mẹ: Mẹ đã
liên kết vá gắn bó hết sức chặt chẽ cuộc
sống của mình với Con Chí Thánh và luôn chia sẻ định
mệnh của Người bằng chính cuộc sống thực
tiễn của Mẹ(5). Do đó, toàn diện
cuộc sống của Mẹ (gồm linh hồn và thể
xác) đã được đưa về Thiên Quốc trong
vinh quang Thiên Chúa.
Theo giáo sư
Joseph Ratzinger, tín điều Đức Mẹ Hồn Xác Lên
Trời có thể nói được là „tột đỉnh
của sự tuyên thánh“ (die oberste Stufe
der Kanonisation) mà Giáo Hội dành cho Mẹ Maria, một thành
viên ưu tú bậc nhất của mình. Công thức „corpore
et anima“ (với cả thể xác và
linh hồn) có ý nói đến sự vượt qua cái chết
và mặc lấy một hình thể cao cả nhất mang
tính cách cánh chung sau cùng. Người ta có thể khẳng
định được rằng nơi Mẹ Maria, đức
tin – tức toàn diện bản thể của Phép Rửa –,
cuộc sống và chính con người của Mẹ hoàn
toàn đồng nhất với nhau, nghĩa là trở nên một,
chứ không hề có một khoảnh khắc nào chia lìa. Bởi vậy, nơi Mẹ Maria sự chết
đã hoàn toàn bị cuộc chiến thắng của Đức
Kitô tiêu diệt. Nơi Mẹ Thiên Chúa,
hoàn toàn không còn bất cứ điều gì đi ngược
lại tinh thần Phép Rửa và đức tin mà lại „không
bị dẹp bỏ“. Sự vinh hiển trên Nước
Trời cả hồn lẫn xác của Mẹ Maria là „thực
tại cá biệt của Giáo Hội và đồng thời
sự chắc chắn được cứu rỗi không
còn là một lời hứa, nhưng là một thực tại
của Giáo Hội: Chính trong Giáo Hội, Mẹ Maria đã
được cứu rỗi cả hồn lẫn xác“(6).
Tín điều Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời mà
Đức Thánh Cha Piô XII công bố, tuyên nhận rằng
nơi Mẹ Maria bản sắc cuối cùng và sự tiếp
tục trong ơn gọi làm môn đệ Đức Kitô
trong lịch sử cũng như „được ở
cùng Chúa“ có tính cách cánh chung (x. 1Tx 4,17)
thật sự đã được thực hiện.
5.5.
Được lên trời cả hồn lẫn xác: một
đặc ân của Mẹ Maria và là niềm
hy vọng cho mọi tín hữu
Nếu công thức
„với cả hồn lẫn xác“, „có tính cách cánh cung“ và „trọn vẹn và toàn thể“
được phép sử dụng lại, thì một câu hỏi
sẽ được đăt ra, đó là: Phải
chăng sự toàn tất cuộc sống trần thế
trong vinh quang Nước Trời một cách trọn vẹn,
tức được lên trời cả hồn lẫn xác,
là một đặc ân mà chỉ một mình Mẹ Maria
được lãnh nhận mà thôi? Theo thánh
Thomas Aquinô, đó là một điều chắc chắn.
Đồng thời cũng theo thánh Thomas, ý kiến cho rằng
cả thánh Gioan Tông đồ, người môn đệ
được Chúa yêu thương đặc biệt,
cũng được lên trời cả hồn lẫn xác
thì chỉ là một „tư tưởng đạo đức“
(pie creditur) mà thôi.
Nhưng trong
cuộc tranh luận mới nhất về ngày cánh chung hay
thế mạt, lại có nhiều ý kiến đã tỏ ra
dè dặt khi tìm câu trả lời cho vấn nạn
được đặt ra là „phải chăng tín điều
Assumpta chỉ được hiểu là một mình Mẹ
Maria được hưởng sự vinh quang Nước
Trời một cách trọn vẹn, tức cả hồn lẫn
xác, mà thôi?“ Theo nhà thần học Karl
Rahner, Assumpta-Dogma, tín điều Đức Mẹ Hồn
Xác Lên Trời đương nhiên phải được
hiểu là một ơn huệ dành chung
cho tất cả cộng đồng Kitô giáo. Ông viết: „Chúng
ta tuyên nhận … nơi Mẹ Maria, điều mà chúng ta
tuyên nhận là niềm hy vọng của tất cả chúng
ta. Việc được đưa lên trời không gì khác
hơn là sự hoàn tất công trình cứu độ của
Thiên Chúa nơi mỗi người …, tức sự hoàn tất
mà tất cả chúng ta cũng hằng mong ước chờ
đợi.“(7).
Quan điểm
về ý nghĩa của tín điều Đức Mẹ Hồn
Xác Lên Trời trên đây được nhiều nhà thần
học chia sẻ vả ủng hộ(8).
Theo giáo sư Gisbert Greshake, với việc công bố tín
điều Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời vào
năm 1950 „một tuyên cáo về sự cứu độ phổ
quát lại được nhấn mạnh một cách rõ
ràng hơn, tức sự phục sinh của Đức Kitô
không phải là một biến cố riêng rẽ, nhưng
Đức Kitô là người sống lại đầu
tiên và tiếp sau đó cộng đồng nhân loại
cũng sẽ được sống lại như Người“(9).
Và giáo sư Greshake còn cho rằng, khi chiêm ngưỡng hình ảnh
nguyên thủy của Mẹ Maria trong tín điều Assumpta,
Giáo Hội tuyên nhận rằng chính Giáo Hội cũng sẽ
được tham dự vào sự phục sinh của
Đức Kitô.
Trong Tông Hiến
„Munificentissimus Deus“, chính Đức Giáo Hoàng Piô XII
cũng đã đề cập tới những hiệu quả
mang tính cách nhân chủng học của tín điều
Assumpta: „Trong thời đại mà học thuyết sai lầm
của chủ nghĩa vật chất và những hậu quả
nguy hại của nó đối với nền đạo
đức luân lý hằng đe dọa dập tắt ánh
sáng nhân đức cũng như đe dọa tiêu hủy
sinh mạng bao người qua những cuộc gây hấn
và chiến tranh, thì chớ gì trong ánh sáng rõ ràng, chân lý Đức
Mẹ Hồn Xác Lên Trời sẽ chỉ cho tất cả
mọi người xác tín được mục đích cao
cả mà thể xác và linh hồn con người sẽ
đạt tới“. Qua đó, người
ta thấy được rằng sự mong ước của
Đức Thánh Cha là khi chiêm ngưỡng sự vinh quang của
Mẹ Thiên Chúa „đức tin của chúng ta vào sự sống
lại cũng được củng cố thêm và rồi
sẽ dẫn tới hành động cụ thể“(10).
Bởi vậy,
người ta có thể nói được rằng tín
điều Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời chứa
đựng hai sứ điệp:
1. Trước hết là trình bày cho toàn thể
nhân loại một định tín đức tin quan trọng
về sự thật của Mẹ Thiên Chúa;
2. Thứ hai là nói lên niềm hy vọng mang
tính cách cánh chung cho tất cả mọi
tín hữu. Đối với mỗi người,
cuộc sống mới trong vinh quang Thiên Chúa được
xác định bởi sự gắn bó bền chặt và
trung thành của người ấy với Đức Kitô
trong cuộc sống trần thế này. Và Mẹ Maria
là người đầu tiên trong con cái loài người
đã được lãnh nhận ơn trọng đại
ấy.
Tuy nhiên, sự
hoàn tất mang tính cách cánh chung đặc biệt của Mẹ
Maria trong vinh quang Nước Trời, tức được
lên trời cả hồn lẫn xác sau khi chết là nhờ
vào công cuộc cứu độ của Đức Kitô,
như đã được tuyên bố trong tính điều,
thì theo phương diện thần học chỉ có thể
hiểu được là nhờ vào thiên chức làm Mẹ
Thiên Chúa của Mẹ mà thôi(11).
Thánh Maria,
Đức Mẹ Chúa Trời, cầu cho chúng con là kẻ có
tội, khi nay và trong giờ lâm tử. Amen.
___________________
1. DH 3900-3904.
2. DH 3903; xem Courth, Texte, số 113.
3.
Josepht Ratzinger, Tochter Zion
(Anm. 4), 73tt.
4. cùng chỗ như trên, trang 74.
5. x. DH 3900.
6. cùng chỗ như trên, trang 81; xem cả các
trang 74.77.
7. K. Rahner, Grundkurs des
Glaubens. Einführung in den Begriff des Christentums. Freiburg 8. Aufl. 1976,
trang 375.
8. ví dụ: Michael
Schmaus, Bernhard Welte, Heins Schütte, v.v…
9. G. Greshake, trong:
ders./ G. Lohfink, Naherwartung – Auferstehung – Unsterblichkeit. Untersuchungen
zur christlichen Eschatologie. (Quaestinones disputatae. Bd. 71), Freiburg 4.
Aufl. 1982, 119 Anm. 93.
10.
Munificentissimus
Deus, số 201.
11.
x. F.
Mußner, Maria, die Mutter Jesu im Neuen Testament. với lời giới
thiệu của Đức Hồng Y Joseph Ratzinger, St.
Ottilien 1993.
Lm Nguyễn Hữu
Thy