-   Ms. R.Schutz phản ánh những chướng ngại và những lý do hy vọng, khi ông viết trong cuốn “Le Magnificat” của Martinô Luthêrô (édit. Salvator, 1967). Trước hết, ông đưa ra một nhận định tình hình :

“Chúng ta phải đếm kể đến gánh nặng của một lịch sử dài hơn 4 thế kỷ, ở đó, cứ từng giai đoạn nối tiếp nhau, Đức Trinh Nữ Đức Maria đã trở thành chủ đề đối địch nhau, ngay cả chia rẽ nhau giữa các kẻ cùng được Thanh Tẩy. Những người Thệ Phản, với ý định giữ mình khỏi lâm vào những điều họ cho là quá khích – đôi khi còn cho là “sùng bái ngẫu tượng” nữa – trong thái độ tôn sùng Mẹ Đức Kitô của người Công Giáo, họ đã đi đến chỗ đưa ra một phản đối chính Người Mẹ ấy.

“Còn những người Công Giáo, bị xúc động bởi những cái mà trong phản ứng của người Thệ Phản họ coi là quá đáng – và nhiều khi là phạm thượng – họ đã gia tăng những biểu lộ sùng kính Đức Trinh Nữ Đức Maria đến mức gây ra một sự mất quân bình ngay ở trong toàn bộ việc tôn sùng: họ làm thế vì hi vọng dùng những biểu lộ tôn kính vừa nhiều vừa đẩy xa như thế mà đền bù lại điều xúc phạm đến tình yêu dâng lên Mẹ Chúa Kitô.

“Như thế, người ta lâm vào một thế phản ứng dây chuyền, trong đó thái độ người này gây phẫn uất mạnh hơn nữa trên tình cảm của người kia. Ngay suy tư thần học đã chẳng phản ánh tình trạng đó sao, khi trở thành bút chiến hộ giáo?..

Rồi ông cho biết : “… Ngày nay, với mong muốn được gỡ khỏi những phản ứng vô-lý-tính đó, chúng ta có thể nhìn lên Mẹ Chúa Kitô, Nữ tỳ Chúa và hình ảnh của Giáo Hội. Chúng ta muốn thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn những chống đối mà lịch sử quá khứ đã giam hãm chúng ta. Phong trào Đại kết ngày nay đã tạo ra một thái độ mới về khía cạnh ấy. Trong các Giáo Hội Thệ Phản chú trọng lịch sử (Eglises protestantes historiques), người ta không còn thấy chống đối kịch liệt Đức Trinh Nữ nữa. Sự chống đối ấy chỉ còn dây rớt trong một vài nhóm. Trong Thệ Phản giáo, có một lòng sùng kính Mẹ Đức Kitô, thường được đặt trong tương quan với xác quyết về vai trò người phụ nữ trong Giáo Hội.

“Trong Công Giáo, cuộc canh tân hiện đại đã lập lại thế thăng bằng giữa lòng tôn sùng Đức Maria với mầu nhiệm Đức Kitô và Hội Thánh. Bằng chứng là chương 8 của Hiến Chế về Hội Thánh (của Công Đồng Vat 2). Những tương quan giữa Đức Maria và Giáo Hội được thảo luận khởi từ xác quyết Chúa Kitô là Đấng Trung gian.

“Nguyện vọng tuân theo lời dạy của Chúa Kitô về vấn đề hiệp nhất Giáo Hội Ngài, đòi tất cả chúng ta phải dấn thêm những bước vượt bực khác. Chúng tôi luôn luôn mong đợi những anh em Công Giáo và Chính thống giáo điều này: trong các hình thức biểu lộ lòng sùng kính, tình yêu mến chân thực vốn có của họ đối với Mẹ Chúa Kitô phải được biến hình siêu thoát (transfiguré). Chúng tôi xin họ hãy thanh lọc lòng tôn sùng Đức Maria khỏi những sự phình to quá lạm (excroissance), hầu Đức Trinh Nữ Đức Maria luôn được giữ trong sự khiêm nhường sâu thẳm được Kinh Thánh nhìn nhận là tư cách đặc biệt của Người, trong một cuộc sống ẩn dật bên cạnh Đức Kitô.

“Chúng tôi chờ đợi ở các anh em Công Giáo việc nhấn mạnh mối tương quan của Đức Trinh Nữ Đức Maria với tất cả Giáo Hội, hầu đừng bao giờ đặt Người trong trạng huống ngược với thái độ khiêm nhường và phục vụ của Người, Đấng đã muốn trước tiên là “Nữ tỳ của Chúa”.

“Một điều hiển nhiên là trong việc tôn sùng Đức Maria, bất cứ chút gì ngược với vai trò khiêm nhường của Người, bất cứ cái gì đưa đến biểu lộ lòng tôn sùng bằng những danh từ “tôn vinh” sẽ gây chướng ngại và đẩy ta xa Người Mẹ của Chúa chúng ta… (Đằng khác) Ước mong cũng đừng tái sinh một phong trào tân-jansêniô (bên Công giáo), tân-thanh-giáo (bên Thệ Phản) [2], hai phong trào này vì sự lạnh lẽo khô cứng của họ và những phê phán ngấm ngầm, cũng không thông truyền Chúa Kitô ra được! Không niềm vui trong Giáo Hội, chẳng có gì của Chúa Kitô có thể thông truyền ra được cả!

“Bên phía Công Giáo cũng đòi anh em Thệ Phản xét lại: chẳng phải những phản ứng của họ (chống lại việc sùng kính Đức Maria của bên Công Giáo) đã đưa họ đến chỗ cô lập Chúa Kitô, và trình bày Ngài không liên quan gì với tất cả Giáo Hội, với những người đã đi trước chúng ta (về bên trời hạnh phúc), với đám mây các chứng nhân thánh? Từ đó, người Thệ Phản liều mình bám vào cái Đầu mà thôi, không nhấn mạnh đủ tới sự kết hợp của họ với toàn thân của Chúa Kitô.

“Còn điều này, bên phía Thệ Phản chúng ta có thể có sự tự mãn, khi chỉ trích lòng trông cậy vào việc chuyển cầu của Đức Trinh Nữ của các anh em Công giáo và Chính thống giáo. Nếu chúng ta trông cậy vào những người thân thiết nhất của chúng ta (đang còn sống dưới thế), khi xin họ cầu thay cho ta, thì từ chối không mời một người đã khuất cùng hợp với ta cầu nguyện, chẳng phải là ta nghi hoặc sự sống đời đời của những người đã về với Chúa Kitô ư? Do đó, chúng ta có thể hiểu tại sao anh em Công Giáo lại có một lòng trông cậy lớn đến thế nơi việc cầu bầu liên lỉ của Mẹ Chúa Kitô”.

-   Sau cùng, lý do mạnh nhất cho phép hy vọng là lời nguyện của Chúa cho sự hiệp nhất, trong lời nguyện đó mọi lời nguyện của thế giới Kitô giáo đang chia rẽ được hòa vào. Chúa chúng ta không chỉ thốt ra một ước vọng nồng nhiệt về hiệp nhất, mà Ngài đã cầu cùng Cha cho sự hiệp nhất ấy vào lúc quan trọng nhất của cuộc đời Ngài:

“Con không chỉ cầu xin cho chúng mà thôi nhưng còn cho những kẻ nhờ lời chúng mà sẽ tin vào Con: Để hết thảy chúng nên Một cũng như, Lạy Cha, Cha ở trong Con và Con ở trong Cha, ngõ hầu chúng ở trong Chúng Ta, và thế gian tin là Cha đã sai Con” (Ga 17.20-21).

Lời nguyện ấy có tính cách tuyệt đối, vì đối tượng của lời cầu là chính mục tiêu của sứ mệnh Ngài giữa loài người, sứ mệnh – theo lời Thánh Gioan – “thu họp con cái Thiên Chúa tản mác về lại làm một mối” (Ga 11.52). Mà khi Chúa chúng ta cầu nguyện cách tuyệt đối, Ngài biết Ngài luôn được nhận lời :

“Con biết Cha hằng nhậm lời Con: nhưng vì dân chúng đứng xung quanh mà Con đã nói, ngõ hầu chúng tin rằng Cha đã sai Con” (Ga 11.42).

Vậy hiệp nhất sẽ thành tựu nơi các kẻ cứu chuộc, vì Đức Kitô đã cầu nguyện cách tuyệt đối cho họ.

Khi nào sẽ thành tựu? Đó là bí mật của TC. Nhưng chúng ta có thể làm giờ ấy mau đến bởi lòng nóng nảy hiệp nhất giữa chúng ta với Chúa Kitô và giữa chúng ta với nhau.

Tại sao Chúa Cha cho phép xảy ra sự chia rẽ ? Tuy sự chia rẽ là điều không tốt, và là gương xấu trước thế gian – song chắc cũng gián tiếp có lợi ích nào đó: Vì Thiên Chúa là chuyên gia biến sự dữ nên lành (x. St 50.20…; Rm 8.28). Lợi ích ấy có thể là kích thích sự ganh đua giữa các Giáo Hội (x. Rm 11.11-14). Chẳng phải lịch sử vẫn thường cho thấy lạc giáo là cơ hội cho GH đào sâu tín lý hơn sao? Giáo Hội Tin Lành chuyên chú học Kinh Thánh, Giáo Hội Rôma chuyên về Thần học, về Luân lý và Tổ chức… để cuối cùng, một khi đã hiệp nhất lại thì sự phong phú càng thêm phong phú hơn (Rm 11.12,15; 25-32). [3]

-   Thêm lý do hy vọng nữa là Chúa chúng ta đã chống đỡ lời cầu nguyện cho hiệp nhất bằng việc tự hiến tế mình: Ngài không chỉ cầu nguyện cho hiệp nhất, mà còn hy sinh chịu chết để thực hiện hiệp nhất Hội Thánh. Thánh Gioan nói rõ: Ngài “phải chết để thu họp con cái Thiên Chúa tản mác về lại làm một” (Ga 11.52). Còn Thánh Phaolô cũng nói điều ấy với lời văn rắn rỏi và cụ thể  trong thư Ephêsô:

“Vì chính Ngài là sự bình an của ta, Đấng đã làm cho đôi bên nên một, triệt hạ tường ngăn thành chắn (tiêu biểu cho) mối thù hằn – nhờ thân xác Ngài – thủ tiêu Lề Luật nguyên những điều răn lệnh chỉ, ngõ hầu trong Ngài, Ngài tạo dựng hai loại người ấy nên một người mới, đem lại bình an và giảng hòa hai dân – trong một thân mình – với Thiên Chúa, nhờ Thập giá, giết chết hằn thù – nơi mình Ngài. Và Ngài đã đến loan báo Tin Mừng bình an cho anh em những kẻ ở xa, và bình an cho những kẻ ở gần. Vì chính nhờ Ngài, chúng ta đôi bên, trong một Thần Khí, được đến cùng Cha” (Ep 2.14-18).