Chuyện Người Hành Hương (13)

Nguyên tác: Một Kitô hữu Nga

Biên dịch: Nguyễn Ước

ĐI TIẾP CON ĐƯỜNG

"Nếu bạn dâng lên Ngài lễ vật nhỏ nhặt nhất, Ngài sẽ hoàn trả cho bạn bằng vàng. Nếu bạn có ý định đi tới Đức Chúa Cha, Ngài sẽ bước ra gặp bạn. Nếu bạn chỉ nói một lời, dù ngắn gọn và chưa đầy đủ cảm xúc: 'Hãy tiếp nhận tôi, hãy thương xót tôi' - thì Ngài sẽ ôm lấy cổ bạn mà hôn. Đó là cái mà tình yêu của Đức Chúa Cha trên trời dành cho chúng ta dù chúng ta bất xứng. Và đơn giản là vì tình yêu ấy, Ngài sướng vui theo với mỗi cử chỉ của chúng ta hướng tới sự cứu rỗi, dù đó chỉ là cử chỉ nhỏ nhặt nhất.

"Đối với chúng ta thì nó giống như thế này: vinh quang của Thiên Chúa càng ở đó nhiều chừng nào thì càng sinh ích cho chúng ta nhiều chừng nấy. Nếu chúng ta chỉ cầu nguyện trong chốc lát rồi ý nghĩ mình lại lang bang; hoặc nếu chúng ta chỉ làm một hành vi tốt lành nhỏ nhặt - thí dụ: đọc một lời kinh, làm năm mười cử chỉ tôn kính, hoặc khát khao chân thành, hoặc gọi tên Đức Giêsu, hoặc để tâm tới ý tưởng ngay lành nào đó, hoặc khởi sự một bài đọc tinh thần nào đó, hoặc kiêng cử một thức ăn nào đó, hoặc làm thinh trước một sỉ nhục - thì đối với chúng ta, có vẻ hết thảy những cái đó không đủ để cứu rỗi mình hoặc không phải là một hành động sinh hoa kết quả. Không! Không một hành vi nào trong các hành vi nhỏ nhặt đó là vô ích. Nó sẽ được mắt nhìn thấu suốt của Thiên Chúa để ý tới và sẽ nhận được phần thưởng gấp trăm lần, không những chỉ trong cuộc sống vĩnh cửu mà còn ngay cả trong cuộc đời này. Thánh Gioan Kim khẩu đã quả quyết như vậy. Ông ấy nói rằng:

- Không có loại nào là không tốt - tuy nó có vẻ hình như không quan trọng - mà sẽ bị vị thẩm phán công chính ấy xem thường. Nếu tội lỗi đượïc để mắt đến từng chi tiết tới độ chúng ta sẽ phải trả lời về từng lời nói, từng khát vọng và từng ý nguyện của mình, thì chính vì thế, chúng ta lại càng cần các hành vi nhỏ nhoi tốt lành của mình, để được để mắt đến từng chi tiết, và như thế, các hành vi nhỏ nhoi đó được liệt kê vào công trạng của chúng ta trước vị thẩm phán chan chứa yêu thương ấy.

"Tôi kể bạn nghe một trường hợp chính mắt tôi chứng kiến năm ngoái. Tại tu viện ở Bessarabia nơi tôi sống, có một tôn sư và là một tu sĩ sống đời ngay lành. Ngày nọ, cơn cám dỗ bao vây ông. Ông cảm thấy thèm cá khô không chịu nổi. Vào lúc đó, tu viện không có món ấy nên ông dự tính sẽ ra chợ mua một ít. Trong một thời gian lâu, ông phấn đấu chống cự lại ý tưởng đó và tranh luận với mình rằng đã là tu sĩ thì phải bằng lòng với bất cứ thức ăn nào mà tu viện cung cấp, và bằng bất cứ giá nào, mình cũng phải tránh đừng ham mê lạc thú. Thêm nữa, đối với một tu sĩ, việc đi lòng vòng trong chợ giữa đám đông người ta cũng là một nguồn cám dỗ và không thích đáng. Cuối cùng, những điêu ngoa của kẻ thù đánh bại các lập luận của ông. Ông quyết định đi chợ mua cá.

"Sau khi ra khỏi tu viện, đi dọc đường, ông nhận ra trong tay mình không cầm tràng hạt. Ông bắt đầu suy nghĩ:

- Tại sao lại như thế này, mình đang bước đi giống như một người lính không vũ khí? Cái này không thích đáng chút nào. Giáo dân gặp mình, thấy một tu sĩ mà không có tràng hạt thì sẽ chỉ trích mình và họ sẽ sa cơn cám dỗ!

"Ông sắp quay về tu viện lấy tràng hạt thì cảm thấy nó đang ở trong túi mình, ông thò tay vào. Nó ở đó. Ông rút tràng hạt ra, làm dấu thánh giá. Với tràng hạt trong tay, ông bình tĩnh tiếp tục đi. Khi tới gần chợ, ông gặp một con ngựa đang đứng sát bên một cửa tiệm bày đầy hàng hóa chất từng đống thau chậu ngất ngưởng. Thình lình, không biết sợ hãi cái gì, con ngựa lao tới với hết sức mạnh của nó, cất bốn vó lên phi như sấm sét thẳng vô người ông, lướt qua vai ông, làm ông té xuống đất dù không bị thương nặng. Đúng lúc đó, trước mặt ông đôi ba bước, hàng hóa trên một chiếc xe ngựa đổ nhào xuống, chiếc xe vỡ tan thành từng mảnh. Đứng lên thật lẹ, ông tự nhiên cảm thấy sợ nhưng đồng thời ông sững sờ về cách Thiên Chúa đã dùng để cứu mạng ông vì nếu hàng hóa trên xe ấy đổ xuống sớm hơn một tích tắc thôi thì người ông đã bị nát bấy như chiếc xe. Chỉ suy nghĩ vậy thôi rồi ông mua cá, trở về tu viện, đọc kinh và nằm xuống ngủ.

"Ông ngủ thật ngon. Trong khi ông ngủ, một tôn sư trông có vẻ phúc hậu mà ông không quen biết, hiện ra nói với ông:

- Thầy hãy lắng nghe đây, ta là người bảo hộ chỗ này. Lúc này, ta muốn dạy cho thầy một bài học để thầy hiểu và thầy ghi nhớ. Bây giờ, thầy nhìn đây: cái cố gắng yếu ớt mà thầy đã đưa ra để chống cự cảm giác thèm muốn, và sự biếng trễ của thầy trong việc tự hiểu mình và tự kiểm soát, đã tạo dịp cho kẻ thù tấn công thầy. Hắn đã dành sẵn cho thầy một quả bom định mệnh sẽ nổ tung ngay trước mắt thầy. Nhưng thiên thần hộ thủ của thầy đã thấy trước việc đó và đã đặt vào tâm trí thầy cái ý nghĩ dâng lời cầu nguyện và cái việc nhớ lại tràng hạt. Vì thầy đã lắng nghe lời gợi ý đó, tuân theo nó và biến nó thành hành động, nên chính vì thế thấy được cứu mạng. Thầy có thấy tình yêu của Thiên Chúa cho loài người và phần thưởng trọng hậu cho cái việc hướng tới Ngài, dù chỉ có một chút thôi?

"Nói xong điều đó, vị tôn sư khải thị lẹ làng rời căn buồng. Còn tu sĩ cúi đầu xuống sát đất. Trong khi làm như vậy thì ông thức giấc, thấy mình không nằm trên giường mà đang quì sấp mình nơi ngưỡng cửa. Ông kể lại câu chuyện khải thị này vì lợi ích tinh thần của nhiều người, trong số đó có cả tôi.

"Quả thật tình yêu của Thiên Chúa dành cho những người tội lỗi chúng ta thật không bờ không bến. Thật không ngạc nhiên là một hành vi nhỏ nhoi - vâng, chỉ có việc lấy tràng hạt ra khỏi túi, cầm trong tay và gọi tên Thiên Chúa - mà cứu mạng cho con người, và rằng cứ như tỉ lệ phán xét theo loài người, thì chỉ một phút giây ngắn ngủi kêu tên Đức Giêsu Kitô thôi mà cân nặng hơn nhiều giờ biếng trễ? Quả thật, ở đây có sự lấy vàng hoàn trả cho một vật nhỏ nhặt. Anh bạn ạ, lời cầu nguyện có sức mạnh ngần nào, và khi ta kêu tên Đức Giêsu Kitô thì có uy lực biết bao, bạn có thấy không? Thánh Gioan Karpathisky trong cuốn Philôkalia nói rằng khi bằng lời cầu nguyện Đức Giêsu, chúng ta gọi tên thiêng liêng ấy và nói: 'Xin thương xót con là kẻ tội lỗi,' thì lúc ấy, đáp lại trọn vẹn lời thỉnh cầu đó, tiếng của Thiên Chúa thầm kín trả lời rằng: 'Con ạ, các tội lỗi của con đã được tha.' Và vị thánh ấy tiếp tục nói rằng khi chúng ta tiếp tục nói lời cầu nguyện ấy, thì ngay trong phút giây nói đó, không có gì phân biệt giữa c
húng ta với các thánh, giữa người xưng tội với các vị tử đạo. Vì như thánh Gioan Kim khẩu nói:

- Lời cầu nguyện ấy, dù trong khi thốt ra nó chúng ta đang tràn đầy tội lỗi, nó lập tức rửa sạch chúng ta. Lòng ân cần đầy thương yêu của Thiên Chúa đối với chúng ta thì bao la, tuy người tội lỗi chúng ta thì thờ ơ, không muốn bỏ ra dù chỉ một giờ để tỏ lòng biết ơn Thiên Chúa và đem thời gian cầu nguyện - vốn là cái quan trọng hơn bất cứ mọi cái - để đổi lấy sự hối hả và lo toan trong cuộc sống, bỏ quên Thiên Chúa và nghĩa vụ của chính mình. Vì lý do đó, chúng ta thường gặp những bất hạnh và tai ương, tuy thế, sự quan phòng đầy thương yêu của Thiên Chúa sử dụng những xui rủi đó làm lời chỉ dẫn chúng ta và hướng tâm hồn chúng ta lên tới Ngài.

Khi người thương gia tu sinh chấm dứt lời nói chuyện của anh với viên sĩ quan, con thưa với anh:

- Thưa anh, anh cũng đã mang tới cho linh hồn tội lỗi của tôi niềm an ủi biết ngần nào! Tôi xin cúi mình dưới chân anh.

Nghe con nói như vậy, anh bắt đầu bảo con:

- A! Có vẻ anh là người yêu thích những câu chuyện tôn giáo. Xin chờ chút. Tôi sẽ đọc cho anh nghe một câu chuyện giống y như câu chuyện tôi vừa kể với anh sĩ quan. Ở đây tôi có một cuốn sách mang theo mình khi đi đường, có tên là Agapia, hoặc 'Sự Cứu Rỗi Những Kẻ Tội Lỗi'. Trong cuốn sách này có vô số điều kỳ diệu.

Anh lấy cuốn sách ra khỏi túi, bắt đầu đọc một chuyện rất hay ho về một người tên là Agathonik, kẻ tận hiến mà từ thuở thơ ấu đã được cha mẹ ngoan đạo dạy bảo hằng ngày đọc trước tượng Mẹ Thiên Chúa lời kinh bắt đầu với câu: "Kính mừng Maria đầy ơn phước, Đức Chúa Trời ở cùng Bà." Và đã luôn luôn đọc bài kinh đó. Về sau, khi lớn lên, bắt đầu cuộc sống riêng của mình, ông miệt mài với những lo toan và bận rộn của cuộc đời, hiếm khi đọc kinh như cũ, và sau cùng, hoàn toàn bỏ hẳn.

Ngày nọ, ông cho một người hành hương ngủ lại qua đêm. Người ấy kể với ông rằng mình là kẻ ẩn tu ở núi Thebaid và đã thấy trong một khải thị rằng mình phải tuân lệnh đi gặp Agathonik để khiển trách ông đã buông bỏ lời cầu nguyện Mẹ Thiên Chúa. Agathonik nói lý do buông bỏ là vì ông từng đọc bài kinh ấy suốt trong nhiều năm mà thấy chẳng có kêt quả gì. Lúc đó, nhà ẩn tu nói với ông:

- Hỡi kẻ mù lòa và bội bạc kia, hãy nhớ lại bao nhiêu lần lời cầu kinh ấy đã giúp ngươi và cứu ngươi khỏi tai ương. Hãy nhớ lại lúc thanh niên, ngươi đã được cứu một cách kỳ diệu khỏi chết đuối như thế nào? Ngươi không nhớ một nạn dịch đã đem nhiều người bạn của ngươi xuống mồ còn ngươi, ngươi được mạnh khỏe? Ngươi không nhớ sao, lúc ngươi đi xa với một người bạn, cả hai bị văng ra khỏi xe, bạn ngươi gãy chân còn ngươi thì không bị gì cả? Ngươi không nhớ sao, người thanh niên mà ngươi quen biết, kẻ từng an lành mạnh khỏe mà lúc này bệnh hoạn suy nhược nằm một chỗ trong khi ngươi sức khỏe tốt lành và không cảm thấy ốm đau gì?

Vị tu sĩ còn nhắc cho Agathonik nhiều việc khác nữa. Cuối cùng, nhà tu hành ấy bảo:

- Ngươi nên biết điều này, rằng ngươi được bảo vệ trước những khốn khó đó là nhờ sự che chở của Mẹ Thiên Chúa cực thánh vì lời cầu nguyện ngắn ngủi, mà qua đó, hằng ngày ngươi đã nâng tâm hồn mình lên hiệp nhất cùng Thiên Chúa. Bây giờ, ngươi hãy bảo trọng, hãy tiếp tục lời cầu nguyện ấy và chớ buông bỏ việc ca tụng Nữ Hoàng Trên Trời để Mẹ không bỏ lơ ngươi.

Khi anh thương gia tu sinh chấm dứt bài đọc đó, người ta mời chúng con dùng bữa sáng. Sau đó, cảm thấy sức khỏe mình tươi tắn trở lại, chúng con cám ơn ông bà chủ nhà và lên đường. Chúng con chia tay, mỗi người đi mỗi ngả, theo con đường mà mình cảm thấy tốt nhất cho mình.

ĐI TIẾP CON ĐƯỜNG

Sau đó, con đi liên tiếp năm ngày, lòng vui sướng nhớ lại những câu chuyện mình được nghe từ người thương gia ngay lành ở Byelaya Tserkov, rồi con bắt đầu tới gần Kiev. Bỗng dưng và hoàn toàn vô cớ, con bắt đầu nghe trong người đờ đẫn nặng nề và các ý nghĩ của mình ảm đạm chán chường. Lời cầu nguyện Đức Giêsu thốt lên thấy khó nhọc quá và người con thấy biếng nhác rũ rượi. Vì vậy, thấy trong khu rừng nhỏ bên đường có mấy lùm cây thấp và rậm, con đi vô đó mong được nghỉ ngơi một chút và đồng thời, tìm nơi nào vắng vẻ để mình có thể ngồi dưới tàng cây đọc cuốn Philôkalia và nhờ đó làm phấn chấn cái tinh thần đang suy nhược và khuây khỏa cơn dao động của mình.

Con tìm được một chỗ yên tĩnh và bắt đầu đọc chương Kassian La mã trong phần bốn của cuốn Philôkalia - đoạn suy nghĩ thứ tám. Đang sung sướng đọc được khoảng nửa giờ, rồi rất là bất chợt, con thấy có bóng người cách con hơn trăm thước, sâu hơn đằng trong rừng. Người đó quì không nhúc nhích động đậy. Con vui mừng suy đoán rằng người đó đang cầu nguyện và con lại bắt đầu đọc sách tiếp. Con đọc như vậy thêm một hai tiếng đồng hồ nữa, xong lại ngước lên nhìn. Người đó vẫn quì, chưa cục cựa. Toàn bộ sự tĩnh lặng ấy làm con vô cùng cảm động và con nghĩ: "Có những tôi tớ của Thiên Chúa tận tụy biết bao!"

Trong khi tâm trí con đang ngẫm nghĩ như thế thì người đó bỗng gục xuống đất rồi nằm im lìm làm con giật mình. Con không thấy mặt vì lúc quì người đó đưa lưng về phía con. Con cảm thấy tò mò muốn đi tới xem người đó là ai. Khi tới gần, con thấy người đó đang ngủ say. Anh là một thanh niên nhà quê, tuổi chừng hai mươi lăm. Bộ mặt anh đẹp trai, rất ưa nhìn nhưng xanh xao. Anh mặc áo dài loại của người nhà quê, ngang lưng quấn một sợi dây bằng vỏ cây. Ngoài ra, anh không có gì đáng để ý. Anh không có ba lô, cũng không có gậy. Tiếng bước chân con tới gần làm anh thức giấc và đứng dậy. Con hỏi anh là ai. Anh nói với con anh từng là một người làm ruộng công điền thuộc tỉnh Smolensk và đang trên đường đi từ Kiev ra tới đây. Con hỏi:

- Và bây giờ anh dự tính đi đâu?

Anh trả lời:

- Chính tôi cũng không biết Thiên Chúa sẽ dẫn tôi đi đâu.

- Anh rời nhà mình đã bao lâu rồi?

- Hơn bốn năm.

- Và trong thời gian đó, anh sống ở đâu?

- Tôi đi từ đền thánh này tới đền thánh khác, hết tu viện thì tới nhà thờ. Không lúc nào tôi ở nhà. Tôi là kẻ mồ côi, không thân thích. Thêm nữa, tôi bị què một chân. Và vì vậy, tôi đi lang thang khắp thế giới bao la.

Con nói với anh:

- Tôi thấy hình như có người nào đó kính sợ Thiên Chúa đã dạy cho anh đừng đi lang thang bất cứ chỗ nào, mà chỉ nên đến viếng những địa điểm thánh thiện thôi.

Anh bắt đầu kể:

"Anh coi. Tôi không cha không mẹ từ lúc còn nhỏ. Thuở bé, tôi sống quanh quẩn với những người chăn súc vật cùng làng và mọi sự diễn ra sung sướng cho tới khi tôi lên mười. Tới một ngày nọ, tôi lùa súc vật về làng mà không để ý trong đàn súc vật thiếu con cừu tốt nhất của ông trưởng làng. Ông trưởng làng của chúng tôi là một người quê mùa, cộc cằn và bất nhân. Tối đó, ông về nhà và thấy mất con cừu của mình, ông nhào tới chửi mắng, hăm dọa tôi. Ông thề sẽ đập chết tôi nếu tôi không chịu đi tìm con cừu cho ông. Ông nói:

- Tao sẽ bẻ lọi chân lọi tay mày.

"Biết ông cực kỳ hung tợn, tôi liền đi tìm con cừu, tới những nơi lũ cừu thường ăn cỏ lúc ban ngày. Tôi tìm hoài tìm mãi cho đến quá nửa đêm nhưng không nơi nào có dấu vết. Đêm đó trời tối mịt mùng vì sắp vào mùa thu. Ở tỉnh của tôi, rừng sâu lắm, và khi tôi đi vào rất xa trong rừng thì thình lình một cơn bão ập tới. Hết thảy cây cối đều lung lay như sắp trốc gốc. Từ nơi xa xa, lũ chó sói bắt đầu tru. Khắp người tôi hãi hùng tới nổi mình mẩy tê dại, tóc tai dựng đứng. Còn nữa, mọi sự càng lúc càng rùng rợn khiến tôi như sắp té sấp mặt xuống đất bất tỉnh vì kinh hoàng và khiếp đảm. Lúc đó, tôi quì xuống làm dấu thánh giá và với tất cả tâm hồn mình, tôi kêu lên: 'Chúa Giêsu Kitô, xin thương xót con.' Vừa kêu xong, lập tức tôi cảm thấy bình an vô cùng như thể mình chưa từng âu lo chút nào. Tôi không còn sợ hãi gì nữa và cảm thấy hạnh phúc trong lòng giống như mình đang bay thẳng lên thiên đàng. Thấy vậy, tôi rất vui sướng và chỉ còn làm một việc thôi là nói lời cầu nguyện ấy không ngừng. Cho tới hôm nay, tôi cũn
g không biết trận bão đó kéo dài trong bao lâu và đêm đó đã trôi qua như thế nào. Tôi ngước mắt nhìn lên thấy ngày đang tới và tôi vẫn còn quì một chỗ. Tôi bình tĩnh đứng dậy, nghĩ rằng mình đừng tìm con cừu nữa, và đi về nhà.

"Mọi sự tốt lành trong tim tôi và tôi đang thốt lên lời cầu nguyện ấy với sự toại nguyện của tâm hồn. Thấy tôi về tới làng mà không mang theo con cừu, ông trưởng làng đánh tôi một trận gần chết - ông đập cho gãy khớp bàn chân của tôi, như anh thấy đây. Sau khi ăn đòn, tôi bị bỏ nằm một chỗ. Tôi gần như không nhúc nhích nổi người, chỉ biết là mình đang nói lời cầu nguyện tên Đức Giêsu, và tôi được ủi an. Khi lại người được đôi chút, tôi bắt đầu đi lang thang khắp thế giới. Tôi không thích sự xô bồ tấp nập của đám đông và để ứng xử ngay lành với tội lỗi mình, tôi đi lang thang từ địa điểm thánh thiện này tới địa điểm thánh thiện khác và vào cả trong rừng. Từ khi tôi sống theo cách đó tới nay đã được gần năm năm."

Nghe những lời nói đó, lòng con vui sướng quá vì Thiên Chúa đã cho con gặp được một người rất tốt lành. Con hỏi anh:

- Và bây giờ, anh có còn thường dùng lời cầu nguyện ấy không?

Anh trả lời:

- Tôi không thể sống mà không có lời cầu nguyện ấy. Tại sao như vậy? Hễ mỗi lần tôi nhớ lại mình đã cảm thấy như thế nào khi lần đầu tiên thốt lên lời ấy ở trong rừng, thì như có ai đó đang đè tôi quì xuống và tôi bắt đầu cầu nguyện. Tôi không biết lời cầu nguyện tội lỗi của mình có làm vui lòng Thiên Chúa hay không nhưng trong khi cầu nguyện, thỉnh thoảng tôi cảm thấy hân hoan hết sức - tôi không biết tại sao - có một sự nhẹ nhàng tinh thần, một loại hạnh phúc trầm lặng. Nhưng cũng có những lúc tôi cảm thấy tinh thần mình đờ đẫn, nặng nề và yếu ớt. Nhưng dù có xảy ra cái gì đi nữa, tôi vẫn muốn được tiếp tục luôn luôn cầu nguyện cho tới ngày mình chết."

Nghe như vậy con nói với anh:

- Người anh em thân mến, anh đừng lo lắng gì cả! Mọi sự đang làm vui lòng Thiên Chúa và có ích cho sự cứu rỗi chúng ta - mọi sự, cho dù trong lúc cầu nguyện có xảy ra cái gì đi nữa. Các Giáo phụ thánh thiện đã nói như vậy. Dù đó là sự phơi phới của tâm hồn hay là sự nặng trĩu, cái nào cũng ổn thỏa. Bất cứ người cầu nguyện nào, dù thánh thiện hay xấu xa, cũng đều được Thiên Chúa để mắt tới. Sự phơi phới, nồng ấm, vui sướng cho thấy Thiên Chúa đang tưởng thưởng và ủi an chúng ta vì nỗ lực cầu nguyện. Trong khi đó, sự nặng trĩu, ú ám, khô khan thì mang ý nghĩa rằng Thiên Chúa đang rửa sạch và đang củng cố linh hồn chúng ta. Bằng sự thử thách sinh ích này mà có ý nói lên điều đó và trong khiêm tốn, chuẩn bị tâm hồn ta cho sự hân hoan hạnh phúc đầy ơn sủng trong tương lai. Để làm chứng lời tôi vừa nói, tôi đọc cho anh nghe đây đôi điều mà Thánh Gioan Klimax dã viết.

Con lật sách tìm đoạn đó và đọc cho anh nghe. Anh nghe chăm chú từ đầu tới cuối, lấy làm thích thú và cám ơn con rất nhiều. Trong tâm trạng sôi nổi đó, chúng con chia tay. Anh cất bước vào sâu trong rừng còn con trở ra đường lộ. Con tiếp tục cuộc hành trình của mình với lời cám tạ Thiên Chúa đã xem con, một kẻ tội lỗi, được xứng đáng tiếp nhận sự dạy bảo như thế.