Khôn ngoan và khờ dại
(Suy niệm của
Lm. Giuse Nguyễn Hữu An)
Tháng 11, tháng cuối
năm phụng vụ. Tại các nghĩa
trang, người tín hữu thường đến
thắp nhang, cắm cành hoa tươi, đọc kinh
cầu nguyện trước phần mộ người
đã qua đời.
Người
còn sống cầu nguyện cho người đã chết. Người đã an giấc ngàn thu nhắn nhủ người đang
sống về lý lẽ cuối cùng của cuộc sống
làm người. Bầu khí phụng vụ
tháng 11 hướng về cùng đích của cuộc
sống làm người. Đó chính là Cánh
Chung. Chúa Giêsu dùng hình ảnh đám
cưới để nói về Cánh Chung. Đây là dịp của niềm vui chứ không
phải là nổi buồn, hạnh phúc chứ không đau
khổ.
Bài Tin
mừng Chúa nhật hôm nay nói đến lễ cưới
và các trinh nữ. Năm
cô trinh nữ khôn ngoan với thái độ sẵn sàng và
năm cô trinh nữ khờ dại với việc chểnh
mảng ngu ngơ là những biểu
tượng của những cách sống của con
người (GLCG # 1950). Nếu ví cuộc
đời là lữ quán thì chúng ta chỉ là những
người khách trọ qua đường. Chúng ta phải có thái độ nào thích hợp
đối với cuộc sống trần gian? (Lumen Gentium, 48, 50, 68; GLCG # 972).
Khôn ngoan hay khờ
dại được đánh giá bằng việc con người
có sẵn sàng và chuẩn bị hay không.
1. Khôn và dại theo
Thánh kinh
Khôn ngoan theo Thánh kinh có hai chiều kích.
Tự nhiên: khôn ngoan
là một thứ nhận thức giỏi, thông minh, thận
trọng và tài khéo để hướng dẫn cuộc
sống đạt tới hạnh phúc chân thực. Đó là
sự khôn ngoan của những nhà lãnh đạo có tài
quản trị, những quân sư có tài giáo dục và
thuyết phục, những hiền triết có tài lập ra
những lý thuyết triết học, đạo
đức, cũng như các nhà khoa học kỹ thuật
có tài phát triển nền văn minh thế giới.
Tổ
phụ Giuse vừa có tài kinh tế vừa có tài giải
đáp những ước mơ của lòng người,
đã được vua Ai cập chọn làm Thủ
tướng. Môisê vừa có tài lãnh đạo vừa có tài
thuyết phục kẻ thù cũng như đồng bào.
Salomon được khen ngợi là "
Người khôn ngoan hơn sự khôn ngoan của
tất cả người Trung đông và Ai cập" (1V
5, 9-14).
Siêu nhiên: khôn ngoan là ân ban của Thiên Chúa. Daniel đã chúc tụng
Thiên Chúa là " Đấng ban khôn ngoan
cho hạng khôn ngoan, ban trí thức cho người hiểu
biết" (Dn 2, 21). Khi mười hai tông đồ
triệu tập các tín hữu lại để chọn
bảy phó tế, các ngài đã nói: "Hỡi anh em hãy xét và
chọn lấy giữa anh em bảy người
được tiếng tốt, đầy Thánh Thần và
khôn ngoan" (Cv 6, 3)
Sự khôn ngoan
đích thực là sống theo luật Thiên Chúa " Luật Chúa làm cho Israel trở thành dân tộc khôn ngoan và thông
thái" (Đnl 4, 6). Ai yêu chuộng học hỏi và
sống luật Chúa sẽ trở nên khôn ngoan: "Cố
tổ tôi tên là Giêsu, hầu như hiến cả mạng
sống vào việc đọc lề luật, các tiên tri cùng
các sách của cha ông, đã nên quán xuyến, lão luyện và
phát hứng biên soạn đôi điều liên quan
đến giáo huấn và khôn ngoan" (Hc 1, 7-12)
Luật Chúa chính là
lời Chúa như mười giới răn Chúa ban trên núi
Sinai. Chính lời Chúa mới là sự khôn ngoan
và hạnh phúc thật. Tác giả Thánh vịnh 119
đã cảm thấy sự tuyệt diệu đó: "
Lời Ngài là hạnh phúc đời con, lời Ngài là ánh
sáng đời con, lời Ngài là chứa chan hy vọng,
lời Ngài tôi quý hơn nghìn vàng muôn bạc, lời Ngài xin
cứu sống tôi, lời Ngài là ơn cứu độ
tôi" (Tv 119, 72. 103-105. 154-155. 165). Lời khôn
ngoan hạnh phúc chính là Ngôi Lời nhập thể, là
Đức Giêsu Kitô (Ga 1, 1-14). Đức Giêsu đã xác
nhận rõ mình là sự khôn ngoan tuyệt vời đó khi
Ngài nói: "Trong cuộc phán xét nữ hoàng phương nam
sẽ đứng lên cùng với những người
thế hệ này và bà sẽ kết án họ, vì xưa bà
đã tận cùng trái đất đến nghe lời khôn
ngoan của vua Salomon, mà đây còn hơn vua Salomon
nữa" (Lc 11,31).
Người
khôn ngoan là người nghe và sống lời Chúa. Người dại
khờ là người chỉ nghe mà không đem ra thực
hành. Chúa Giêsu dạy: " Vậy phàm ai nghe các lời
này của Ta và thi hành, thì ví được như
người khôn xây nhà trên đá... và phàm ai nghe các lời này
của Ta mà không thi hành, thì ví được như
người dại xây nhà trên cát." (Mt 7, 24.
26). Mạnh mẽ hơn, Chúa Giêsu còn khẳng
định: "Không phải mọi kẻ nói với Ta:
"Lạy Chúa, lạy Chúa" là sẽ vào được
Nước Trời, nhưng là kẻ thi hành ý Cha Ta,
Đấng ngự trên trời." (Mt 7, 21)
2. Thái độ khôn ngoan.
Khôn ngoan là một ân
ban Thiên Chúa trao tặng cho con người để họ
biết cách sống theo đường
lối của Ngài. Người khôn ngoan là biết sống theo sự hướng dẫn của
Đấng Tối Cao (GLCG # 2500).
Năm cô trinh nữ
khôn ngoan mang theo bình dầu, họ có
chuẩn bị cho trường hợp chàng rể
đến muộn. Họ luôn sẵn sàng chờ đón
chàng rể đến. Chàng rể là hình
ảnh Chúa Giêsu đến trần gian. Người
đến nhiều lần với chúng ta trong cuộc
đời và đến trong ngày sau hết của từng
người. (x. 2 Tim 4,6; 2Pr 1,14).
Khôn ngoan
là một ơn ban quý báu của Chúa. Nó giúp con người biết cách
sống thế nào cho phải, biết tìm kiếm những
gì đáng tìm, và biết học hỏi suy nghĩ những
gì đáng học hỏi. Ơn khôn ngoan quý báu ấy, Chúa
sẵn sàng ban cho những ai thao thức kiếm tìm. Bài đọc I mời gọi chúng ta hãy khao khát yêu
chuộng đức khôn ngoan. Thức khuya dậy
sớm tìm kiếm, suy niệm đức khôn ngoan thì sẽ
được chiêm ngưỡng, gặp gỡ đức
khôn ngoan, sẽ được minh mẫn toàn hảo,
được đức khôn ngoan niềm nở xuất
hiện và sẽ hết mọi nhọc nhằn, trút
hết mọi lo âu. (Kn 6, 12-16).
Cuộc
đời kitô hữu khác nào như một cuộc nghinh
đón chàng rể và chàng rể đây chính là Đức
Kitô, vị thẩm phán.
Tin Mừng nói chàng rể sẽ “đến chậm”,
nghĩa là đến vào lúc người ta không ngờ. Rồi khi chàng rể đến, chàng sẽ
“đóng cửa lại”. Ý nghĩa thiêng liêng của câu
nói là: người ta chỉ chết một lần, không có
cơ hội làm lại cuộc đời nếu đã
không có sự chuẩn bị, như năm cô trinh nữ
khôn ngoan.
Sự khôn ngoan
của các cô trinh nữ là luôn tỉnh thức, tay cầm đèn cháy sáng trong tay và mang theo
dầu dự trữ. Ngày xưa, dân Chúa
chuẩn bị vượt qua Biển Đỏ cũng có
thái độ như thế. Có thể hiểu “đèn
cháy sáng” là luôn sống dưới ánh sáng hướng
dẫn của Chúa và “dầu dự trữ” là những
việc lành phúc đức như “của gởi về
đời sau”.
Văn sĩ E.
Hemingway có viết một quyển tiểu thuyết, nhan
đề “ngư ông và biển cả”, kể lại
cuộc vật lộn uổng công của lão ngư
phủ người Cuba tên là Xăngtiagô với biển
khơi. Ông câu được một con cá kình, nhưng vì cá
quá to, ông đành phải cột cá bên mạn thuyền
để kéo vào bờ. Buồn thay, trên đường
về, lũ cá mập đã đánh ra
hơi và xúm vào rỉa thịt. Khi về tới bến, con
cá to chỉ còn là bộ xương mà thôi.
3. Không thể nào trình diện
Chúa với hai bàn tay trắng.
Thái độ khờ khạo.
Lễ cưới theo nghi thức Tây phương, cô dâu đóng
vai trò quan trọng với nghi thức rước dâu. Khi cô dâu xuất hiện, mọi người
đều hướng mắt về cô dâu lộng lẫy
trong trang phục lễ cưới tiến lên bàn thờ
với đoàn rước và tiếng nhạc hoan ca. Chú
rể chỉ đứng chờ đợi sẵn trên cung
thánh đón tiếp cô dâu.
Trong nghi thức
đám cưới Do thái, chú rể là người quan
trọng. Mọi người phải chờ
đợi và đón chú rể. Nếu
lễ cưới vào ban đêm, chú rể phải đi
tới nhà cô dâu để thương lượng với
người cha hay anh em của cô dâu về quà cáp, của
hồi môn…vào lúc mặt trời lặn. Thời
đó chưa có đồng hồ, nên không thể
định rõ giờ giấc để đón rước
chàng rể từ nhà cô dâu về nhà chú rể
được. Hơn nữa, theo
phong tục, chú rể thường cố ý trì hoãn và kéo dài
cuộc thương lượng để cô dâu và
những nàng phù dâu phải chờ đợi trong hồi
hộp và ngạc nhiên. Vì suốt ngày tiệc
tùng, dạ vũ, nên chờ đợi đến khuya
thường mệt mỏi và buồn ngủ.
Mười cô trinh nữ được mời tham dự
có bổn phận phải chuẩn bị sẵn sàng đèn
đuốc để thắp sáng đường đi rước
chú rể, cô dâu và khách đến tiệc cưới. Đây là một vinh dự rất đặc
biệt cho các cô trinh nữ được mời.
Các cô
dại không hề chuẩn bị gì cho trường
hợp đó. Theo tập tục cưới hỏi của
người Do Thái, chú rể sẽ đến nhà cha cô dâu
để đón cô về nhà mình. Những
cô trinh nữ phù dâu có nhiệm vụ cầm đèn cùng
với cô dâu đón chú rể, làm thành một đám
rước cô dâu về nhà chú rể, và ở đó, một
tiệc cưới linh đình sẽ được
tổ chức. Một khi đã nhận
nhiệm vụ, các cô trinh nữ đó có nhiệm vụ
phải chuẩn bị mọi thứ cần thiết
để thực hiện nhiệm vụ đó của
mình.
Năm cô khờ
dại chưa chuẩn bị sẵn sàng, không mang theo đủ dầu cần thiết, khi chú
rể đến họ hết dầu. Các cô
trinh nữ khờ dại, vì sự thiếu chuẩn
bị đúng đắn của mình, đã bị loại
khỏi niềm vui của tiệc cưới và không
thể làm gì để thay đổi thực tế bi
đát đó được nữa.
Giống
như các cô trinh nữ khôn ngoan, các cô trinh nữ khờ
dại cũng được mời gọi đi đón
chàng rể rồi vào dự tiệc cưới. Các cô biết chàng rể
chắc chắn sẽ đến. Các cô
cũng tha thiết mong chờ chàng rể đến.
Điều các cô thiếu là một sự chuẩn bị
sãn sàng và đầy đủ những thực tại
cần thiết để có thể thực hiện
được lời mời gọi và nhiệm vụ dàng
cho các cô và nhờ đó được thỏa lòng mong
ước của mình. Các cô mang đèn nhưng không mang
dầu theo. Sai lầm
của các cô không phải ở chỗ các cô không
hướng lòng về biến cố chàng rể
đến, mà là ở chỗ các cô đã không có sự
chuẩn bị phù hợp cho biến cố đó. Được mời gọi làm thành viên của
đoàn đón chàng rể thôi, chưa đủ. Biết rằng chàng rể sẽ đến vào
một lúc nào đó thôi, chưa đủ. Còn phải có sự chuẩn bị thích hợp
nữa.
Hãy luôn chuẩn bị sẵn
sàng.
Cuộc
đời và thế giới này rồi sẽ chấm
dứt. Chúa
sẽ đến ngày kết thúc đời người và
dẫn vào dự tiệc Nước Trời. Mỗi
người đều có đèn trong tay.
Quan trọng là mình có chuẩn bị để ngọn
đèn ấy cháy sáng vào lúc chung cuộc
không. Quá muộn nếu đến lúc ấy
chúng ta mới vội vã đi mua dầu.
Thiên Chúa muốn
đưa con người vào tiệc cưới
Nước Trời. Con người cần phải
chuẩn bị sẵn sàng. Mỗi
người phải chịu trách nhiệm về số
phận đời đời của mình. Không ai có thể làm thay cho mình được.
Giờ phút long
trọng và quyết định, đó là lúc chàng rể
xuất hiện, lúc ấy mỗi người chuẩn
bị đèn cháy sáng của mình. Đến lúc này mới thấy
là ai khôn và ai dại, ngọn đèn của các cô khôn ngoan
vẫn còn cháy sáng còn ngọn đèn của các cô khờ
dại đã tắt từ lâu. Vào phút giây long
trọng ấy, không ai có thể giúp mình được.
Các cô khờ dại không thể xin dầu
của ai được. Người
khôn ngoan biết xác định cùng đích cuộc
đời của mình và chuẩn bị những gì cần
thiết để đạt được cùng đích
đó. Người khờ dại không
biết phải chuẩn bị những gì.
Ai
cũng phải đối diện với ngày cuối cùng
cuộc đời là giờ chết, phút giây ấy không ai
giúp ai. Mỗi
người theo sự khôn ngoan hay
khờ dại đón nhận số phận chung cuộc.
Người ta cứ
tự hỏi: Bao giờ chàng rể đến? Bình dầu
thì cứ vơi dần! Màn đêm buông xuống, đôi
mắt cũng nặng trĩu theo!
Chờ đợi bao giờ cũng mệt mỏi căng
thẳng!
Biết rằng
đèn cháy sáng thì dầu cạn dần. Tình
yêu chờ đợi mãi cũng mòn mỏi. Lời kinh
có khi cũng phôi pha. Cây
đàn có lúc cũng quên mất nốt nhạc. Hãy kín
múc dầu tình yêu nơi suối nguồn yêu thương
chính là Bí tích Thánh Thể. Nơi đó, chúng ta không chỉ
nhận được dầu tình yêu, dầu ân sủng, mà
còn được trao ban chính mình Người làm của
ăn, để chúng ta tỉnh thức mà chờ
đợi Người dẫn đưa ta vào tiệc
cưới Nước Trời.
|